اختلال طیف اوتیسم که به اختصار به آن ASD گفته می‌شود؛ طیفی از اختلالات عصبی رشدی است که عمدتا با اختلال در عملکرد اجتماعی و ارتباطی فرد خود را نشان می‌دهد و در بین کودکان شایع است. توجه به این نکته ضروری است که کودک مبتلا به ASD ممکن است از نظر سطح عملکردی بسیار متفاوت با دیگران باشد. بنابراین معمولا به والدین یا پرستار کودک مبتلا به این اختلال توصیه می‌شود که این تفاوت‌ها را درک کرده و با علم به آنها، در جهت رشد و درمان کودک پیش بروند. همانطور که گفتیم اوتیسم یک اختلال تقریبا شایع در بین کودکان است. به همین خاطر این مقاله را به تشریح و توضیح علائم، علل و روش‌های پیشگیری از اوتیسم در کودکان اختصاص داده‌ایم.
پرستاری از کودکان اتیسمی نیازمند صبر و آرامش بسیار بیشتری در قیاس با پرستاری از سایر کودکان است. پرستاری از کودکان اوتیسمی می‌تواند برای پرستاران نیز از نظر احساسی و جسمی سخت باشد. بخصوص اگر پرستار کودک نتواند اعتماد او را برای همکاری و همراهی جلب کندغ در پرستاری از او دچار مشکلات جدی خواهد شد.
آشنایی با علائم و نشانه‌های اوتیسم
علائم این اختلال می‌تواند از کودکی به کودک دیگر متفاوت باشد. اما عمدتا موارد زیر را جزء شایع‌ترین علائم اختلال طیف اوتیسم ASD می‌دانند.
- تمرکز شدید روی یک موضوع خاص
- عدم واکنش به شنیدن اسم
- عدم درک نشانه‌های اجتماعی
- انجام دادن حرکات تکراری
- حالت غیرطبیعی بدن یا صورت
- لحن غیرعادی صدا
- اجتناب از برقراری تماس چشمی با دیگران
- اختلالات رفتاری
- ناتوانی در درک کلمات
- دیر به حرف افتادن
- اختلال یا مشکل در یادگیری
- عدم مشارکت در بازی با همسالان
- گفتن کلمات یا عبارات تکراری
- بروز رفتارهای خود آزار
- اختلالات خواب
- انزوای اجتماعی
- بروز واکنش‌های غیرمعمول در تعاملات اجتماعی
- استفاده از کلمات یا عبارات عجیب و غریب
شدت علائم در بین کودکان مبتلا، به طور گسترده‌ای متفاوت است و همه افراد مبتلا به ASD همه علائم ذکر شده را تجربه نمی‌کنند.
علائم اوتیسم در نوزادی چیست؟
متاسفانه به دلیل اینکه این اختلال عصبی، نمود ظاهری ندارد؛ تشخیص آن در سنین زیر 1 سال عملا غیرممکن است. در واقع اوتیسم بر نحوه برقراری ارتباط نوزادان با دیگران و با دنیای اطراف تأثیر می‌گذارد. اوتیسم به صورت یک اختلال طیفی توصیف می‌شود. چرا که علائم و نشانه‌های آن می‌توانند در کودکان بسیار متفاوت باشند. به همین خاطر است که برای مراقبت از کودک، از والدین او می‌خواهند که حتما تحت نظر پزشک باشند یا از تجربه یک پرستار کودک متخصص در این زمینه بهره ببرند. با این حال چند نشانه وجود دارد که به محض مشاهده آنها در نوزاد باید برای تشخیص با یک پزشک مشورت کنید. اگر متوجه هرگونه تفاوت رشدی در کودک خود نسبت به کودکان هم‌سال شدید؛ مهم است که با یک پزشک متخصص یا پرستار کودک که در زمینه مراقبت از کودکان اوتیسم تجربه دارد صحبت کنید. سایر علائمی که تشخیص این اختلال را در سال‌های اولیه زندگی تسهیل می‌کنند عبارتند از:
- کاهش تماس چشمی کودک با والدین
- پاسخ ندادن به صداها هنگامی که اطرافیان نام کودک را صدا می‌زنند
- کاهش احساسات در حالت چهره
- تاخیر در یادگیری کلمات ساده
- پسرفت رشدی
علل اوتیسم چیست؟
از آنجایی که اوتیسم ویژگی‌های خاصی دارد و می‌تواند در کودکان مختلف علائم متفاوتی را ایجاد کند؛ پزشکان معتقدند که دلایل گوناگونی برای ایجاد آن وجود دارد. در اینجا نگاهی اجمالی به علل احتمالی که ممکن است در ایجاد ASD نقش داشته باشد انداخته‌ایم:
- ژنتیک
- قرار گرفتن مادر در زمان بارداری در معرض برخی از سموم محیطی مانند سموم موجود در هوای آلوده و سموم موجود در آفت‌کش‌ها
- بیماری‌های کروموزومی، مانند توبروس اسکلروزیس یا سندرم X شکننده
- مصرف برخی از داروها در دوران بارداری مانند تالیدومید و والپروئیک اسید
- سن بالای والدین
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
- کاهش اکسیژن خون نوزاد در هنگام تولد
- به دنیا آمدن از مادر مبتلا به دیابت، چاقی یا برخی از بیماری‌های نقص سیستم ایمنی
- ابتلای نوزاد به برخی از اختلالات ایمنی، بیماری‌های متابولیک و تفاوت‌های ارتباطی مغز
البته هنوز تحقیقات زیادی در حال انجام است که بر روی علل ایجاد اوتیسم متمرکز هستند. اما جالب است بدانید که با وجود ادامه‌دار بودن این پژوهش‌ها، محققان اطمینان دارند که تزریق واکسن هرگز نمی‌تواند باعث ایجاد اوتیسم شود.
درک بیماری اوتیسم
اختلالات طیف اسپکترومتری یا ASD یک خوشه اختلالات است که با اختلالات مهارت‌های اجتماعی، مشکلات ارتباطی، تاخیر شناختی و رفتارهای تکراری شناخته می‌شود. به طور کلی، بسیاری از افراد به عنوان یک اختلال روانی مبتلا به اوتیسم هستند. در حقیقت اوتیسم شرایط و سطوح متفاوتی دارد؛ و در هر شرایط نشانه‌های مختلفی وجود دارد.
نکاتی برای پرستاری از کودکان اوتیسمی
بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها، برآورد می‌شود 1 کودک از هر 150 کودک هشت ساله، دچار نوعی اختلال اوتیسم است. این باعث می‌شود که پرستاران در مواردی با موضوع پرستاری از کودکان اوتیسمی روبرو شوند. در این مقاله مرکز خدمات پرستاری سپید گستر چند توصیه و استراتژی برای موفقیت در این راه ارائه شده است.
1. یک محیط امن برای کودک فراهم کنید
کودکان اوتیسمی به سرعت تحریک می‌شوند. پس اگر شما نیاز به انجام معاینه فیزیکی روی کودک مبتلا به اوتیسم دارید، آنها را در یک اتاق آرام قرار دهید. ترجیحا نباید هیچ وسیله پزشکی اضافی در داخل اتاق وجود داشته باشد. هرچه حواس کودک کمتر پرت شود، کار شما ساده‌تر خواهد بود. تاریک کردن و تنظیم دمای اتاق برای ترویج محیط آرامش‌بخش نیز دیگر توصیه ما در این شرایط است.
2. ابتدا با والدین کودک صحبت کنید
قبل از آغاز دوره پرستاری از کودک، ابتدا با والدین او درباره ویژگی‌ها و شرایط خاصش صحبت کنید. آشنایی هرچه بیشتر شما با شرایط کودک، کار پرستاری از او را ساده‌تر کرده و شرایط بهتری برای کودک فراهم می‌شود. دریافت تاریخچه پزشکی کودک؛ فعالیت هایی که به او کمک می‌کند؛ و بهترین راه ایجاد ارتباط با او، از مهمترین مواردی است که باید از والدین پرسیده شود.
3. همراهی والدین در روزهای اول پرستاری
پرستاری از کودکان اوتیسمی نیاز به همراهی بیشتری از سوی والدین دارد. این کودکان به سختی می‌توانند با پرستار خود ارتباط برقرار کرده و به او اعتماد کنند. در نتیجه در روزهای اول شروع کار پرستار، همراهی و حضور والدین بسیار موثر است. در ادامه کار نیز والدین این کودکان باید به شکل موثرتری در مسیر نگهداری از کودک با پرستار کودک همکاری کنند.
4. از روبرو با کودکان اتیسمی صحبت کنید
هنگام مراقبت، انجام کارها و ارتباط برقرار کردن با کودک اوتیسمی دقیقا روبرو و هم سطح او قرار بگیرید. بسیار مهم است بدانید که کودکان مبتلا به اوتیسم با افرادی که دقیقا روبروی چشم‌انداز بصری آنها قرار می‌گیرند ارتباط بسیار بهتری برقرار می‌کنند. همچنین نگاه کردن از بالا یا پایین موجب سخت شدن دریافت اعتماد آنها می‌شود.
ما یک مقاله در مورد دلایل دل درد کودکان نوشته ایم که می توانید آن را مطالعه کنید.
5. مراقب رفتار و اعمالتان در اطراف کودک باشید
کودکان مبتلا به اوتیسم نیاز جدی به همبستگی و آرامش در رفتار اطرافیان دارند. در نتیجه هر رفتار ناسازگار و تندی می‌تواند به راحتی موجب تغییر حالت و افزایش استرس آنها شود.
6. برنامه‌ریزی منظم داشته باشید
کودکان مبتلا به اوتیسم با برنامه‌ریزی منظم و رویه‌های ساختاری ثابت بهتر هماهنگ می‌شوند. در نتیجه داشتن برنامه‌ریزی منظم، پرستاری از کودکان اوتیسمی را ساده می‌کند. در این شرایط اگر یک تغییر برنامه اجتناب ناپذیر رخ می‌دهد؛ پیش از زمان وقوع مسئله را با کودک مطرح کنید.
7. به رفتارهای خوب پاداش دهید
پاداش در برابر رفتار مثبت در کودکان مبتلا به اوتیسم بسیار موثر است. این کار علاوه بر اینکه موجب اعتماد بیشتر کودک به پرستار می‌شود؛ موجب انگیزه بیشتر کودک برای انجام رفتار درست می‌گردد در نهایت در نظر بگیرید که هنگام پرستار کودک اوتیسمی باید سطح آمادگی، دانش، خلاقیت، صبر و حتی حس شوخ طبعی بالایی داشته باشند. در غیر این صورت، اعمال یا رفتار پرستار می‌تواند به تنش‌های نامطبوع برای کودک منجر شود.
آیا روشی برای درمان اوتیسم وجود دارد؟
برخی از استراتژی‌های ذکر شده در این مقاله ممکن است به کودکان اوتیستیک کمک کنند تا مهارت‌های بیشتری را کسب کرده و بتوانند امور روزمره خود را بدون نیاز به پرستار کودک انجام دهند. از آنجایی که ویژگی‌های اوتیسم بسیار متنوع هستند؛ رویکرد چند وجهی معمولا موثرترین درمان برای این گروه از کودکان است. پزشکان معمولا بسته به علائم کودک، یک یا چند مورد از این درمان‌ها را برای کاهش علائم اختلال طیف اوتیسم توصیه می‌کنند:
- درمان شناختی رفتاری
- درمان‌های مدیریت رفتار
- آموزش مهارت‌های اجتماعی
- گفتار درمانی
- فیزیوتراپی
- کار درمانی
- مصرف دارو
- مداخلات آموزشی
- تغذیه درمانی
چه روشی برای پیشگیری از اوتیسم وجود دارد؟
هیچ راهی برای پیشگیری از اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد. اما همانطور که گفتیم؛ تاکنون گزینه‌های درمانی زیادی کشف شده‌اند که می‌توانند مهارت‌های فردی و ارتباطی کودک را توسعه داده و آنها را بی‌نیاز از پرستار کودک کنند. فراموش نکنید که تشخیص زودهنگام و مداخله به موقع، برای کاهش علائم این بیماری بسیار مفید است و می‌تواند رفتار، مهارت‌ها و رشد کلامی کودک را بهبود بخشد. درمان برای این دسته از کودکان از هر سنی شروع شود؛ بسیار مفید خواهد بود. اگرچه کودکان معمولا با انجام این درمان‌ها نمی‌توانند به طور کلی از علائم اختلال طیف اوتیسم رها شوند؛ اما ممکن است با پیگیری آنها یاد بگیرند که چطور با دیگران ارتباط برقرار کنند.
آیا اوتیسم معلولیت است؟
اوتیسم یک اختلال واحد و یکنواخت نیست و از آن به عنوان یک اختلال طیفی یاد می‌شود. زیرا علائم آن به روش‌های مختلف و با درجات متفاوتی از شدت، در فرد بروز می‌کند. به این ترتیب، سطح ناتوانی در بین افراد مبتلا به اوتیسم بسیار متفاوت است. افراد مبتلا به اوتیسم معمولا از نظر فیزیکی تفاوتی با دیگران ندارند. اما در فرآیندهای رفتاری و شناختی آنها مانند نحوه تفکر، برنامه‌ریزی، برقراری ارتباط و یادگیری تفاوت‌های محسوسی وجود دارد.
بسیاری از والدین این سوال را از متخصصان دارند که آیا اوتیسم یک نوع معلولیت محسوب می‌شود؟ با توجه به آنچه که گفته شد؛ بیشتر کودکان مبتلا به این اختلال از نظر فیزیکی ناتوانی ندارند. از طرفی اوتیسم یک نوع معلولیت ذهنی نیست. اگرچه برخی از کودکان مبتلا به آن ممکن است دچار ناتوانی ذهنی نیز باشند. به همین دلیل باید روش نگهداری از آنها را بدانیم و ما یک مقاله در مورد روش نگهداری از کودکان معلول (جسمی، حرکتی، ذهنی و…) داریم که مطاله کردن آن خالی از لطف نیست.
کلام آخر
همانطور که مطالعه کردید این مقاله در مورد بیماری اوتیسم بود و علائم و نشانه ها آن را بررسی کردیم و چگونه پیشگیری کنیم و به چه صورت نگهداری کنیم را نیز بررسی کردیم و شما اگر نظر یا پیشنهادی دارید حتما با ما به اشتراک بگذارید تا مقاله جامع و کاملی را خدمت شما ارائه بدهیم و میزان رضایت خود را در امتیازات پایین وارد کنید.