سکته مغزی چیست؟ +روش مراقبت از بیمار سکته مغزی

اگر خون به قسمته و ناحیه ای از مغز نرسد خون و مواد غذایی هم به آن قسمت نمی رسد پس سلول های مغز می میرند و سکته مغزی یا اسکیمی مغزی رخ می دهد که اگر سریع رسیدگی نشود فرد دچار مشکلات جدی می شود طوری که به حد مرگ می رسد بنابراین اگر سریع رسیدگی شود تعداد سلول هایی که می میرند کمتر است پس احتمال خطر هم کاهش می یابد، نکته حائز اهمیت این است که تعداد افرادی که بر اثر سکته مغزی جان خود را ازدست می دهند به دلیل پیشرفت علم بسیار کم شده است، در ادامه انواع سکته مغزی، علائم، روش پیشگیری از سکته و … یررسی خواهد شد.

سکته مغزی

متخصصان می گویند کسانی که سکته مغزی کرده و هنوز زنده هستند و به زندگی ادامه می دهند اگر روش های مراقبت از خود را بدانند و با آن ها آشنا شوند و رعایت کنند این شانس را دارند که سال های طولانی به زندگی عادی  ادامه دهند، یکی از متخصصان فیزیوتراپی آقای دکتر ابراهیم عباسی می گوید:

اگر شما سکته مغزی کرده‌اید و جان سالم به در برده‌اید باید خدا را شکر کنید که هنوز زنده هستید و باید شاکر باشید که در شرایط فعلی دچار سکته مغزی شده‌اید نه 50 سال قبل یعنی هنگامی که هیچ‌گونه درمان و فیزیوتراپی مؤثری برای این آسیب وجود نداشت. باید نسبت به آینده امیدوار و بسیار خوش‌بین باشید زیرا تحقیقات نشان داده پس از شش‌ماه توانبخشی روی افراد، 47 درصد بیماران هیچ‌گونه معلولیت فیزیکی نداشته، 26 درصد دچار معلولیت خفیف، 18 درصد دارای معلولیت متوسط و 9درصد معلولیت قابل توجه داشته‌اند.

سکته مغزی چیست؟

به نقل از cdc - سکته مغزی که گاهی حمله مغزی نیز نامیده می شود، زمانی اتفاق می افتد که چیزی جریان خون بخشی از مغز را مسدود می کند یا زمانی که یک رگ خونی در مغز می ترکد.
در هر صورت، بخش‌هایی از مغز آسیب دیده یا می‌میرند. سکته مغزی می تواند باعث آسیب مغزی پایدار، ناتوانی طولانی مدت یا حتی مرگ شود.
با شرایط سلامتی و عادات سبک زندگی که می تواند خطر سکته مغزی را افزایش دهد آشنا شوید.

اما به راستی سکته مغزی چیست؟

آقای دکتر ابراهیم عباسی می گوید: وقتی جریان خون در بخشی از مغز متوقف شود سکته اتفاق می افتاد، مغز عضو خیلی حساس و آسیب پذیر بدن است و مرکز کنترل بدن یعنی مرکز صدور دستورات و فرامین، مرکز تفکر و اندیشه و مرکز تنظیم فیزیکی بدن است، هیچ کدام از اعضای بدن بعد از این که جریان خون متوقف شود نمی توانند به مدت طولانی به حیات و کار خود ادامه دهند چون خون اکسیژن و مواد غذایی را به بقیه قسمت های بدن می رساند و زمانی که کار مغز دچار اختلال شود اثر آن سریع بر رفتار انسان و عمل او نمایان می شود.

انواع سکته و دلایل سکته مغزی

آقای دکتر نیز می گوید: 2 نوع سکته وجود دارد: سکته ای که بر اثر کم خونی است و مشهور به سکته ایسکمیک است تقریبا 83% سکته ها از این نوع سکته است که به دلیل کم خونی  و رسوب کردن ذرات چربی در عروق مغزی اتفاق می افتد که باعث بسته شدن رگ به طور کامل شده و یا به صورت لخته در آمده و باعث بستن رگ های کوچک تر مغز می شود، نوع دوم سکته مغزی به دلیل خونریزی است که ممکن است در هر جای بدن خونریزی اتفاق بیفتد اما در مغز و نواحی اطراف آن بسیارخطرناک است و مسئله مرگ و زندگی را در پی دارد.

بیشتر بخوانید: بیماری ام اس

چه عواملی میتواند خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش دهد؟

1. فشار خون بالا
2. کلسترول بالا
3. بیماری های قلبی و عروقی
4. دیابت
5. آپنه انسدادی خواب
6. اضافه وزن یا چاقی
7. عدم تحرک بدنی
8. استفاده زیاد از الکل
9. مصرف دخانیات و سیگار کشیدن
10. مصرف داروهای غیرقانونی همچون کوکائین و مت آمفتامین

پیشگیری از سکته مغزی

بهترین راه برای جلوگیری از وقوع سکته مغزی، داشتن یک رژیم غذایی سالم، ورزش کردن به صورت منظم و پرهیز از مصرف سیگار و نوشیدن الکل است، این تغییرات همچنین می‌توانند خطر ابتلا به مشکلات زیر را نیز کاهش دهند:

• گرفتگی عروق با رسوبات چربی (آترواسکلروز)
• فشار خون بالا
• کلسترول بالا

اگر سابقه ابتلا به سکته مغزی را دارید، انجام این تغییرات می‌تواند به کاهش خطر ابتلای مجددتان به سکته مغزی کمک کند.

انواع سکته مغزی یا اسکیمی مغزی

موضوع مهمی که در مورد این بیماری وجود دارد این است که نوع سکته مغزی، می‌تواند روی شیوه و راه درمان و شانس بهبود و درمان بیمار تأثیر بگذارد، به طور کلی انواع سکته مغزی عبارت اند از:

• سکته مغزی ایسکمیک
• سکته هموراژیک
• حمله ایسکمیک گذرا

سکته مغزی خفیف

سکته مغزی خفیف به بسته شدن مختصر و کوتاهی گفته می شود که در جریان خون مغز اتفاق می افتد، این سکته که به حمله ایسکمیک گذرا یا TIA معروف است زمانی اتفاق می افتد که جریان خونی که به قسمتی از مغز، نخاع یا شبکیه ارسال می شود برای مدت زمان کوتاهی بایستد، این حالت می تواند شبیه یک لحظه سکته باشد اما به سلول های مغز آسیب نمی رساند یا ناتوانی دائمی را در پی ندارد، بعضی افراد این سکته را به دلیل نام آن خیلی جدی نمی گیرند، اما سکته خفیف اغلب یک علامت هشدار دهنده اولیه است برای به وقوع پیوستن احتمالی سکته مغزی در آینده، تقریبا از هر 3 نفری که سابقه سکته خفیف یا همان TIA را دارند سکته مغزی رخ می دهد، که خطر آن به ویژه در 48 ساعت اول پس از TIA زیاد است.

سکته مغزی ناشی از خونریزی

سکته مغزی ناشی از خونریزی زمانی به وجود می آید که سرخرگ مغزی پاره شود و در اثر آن خون به فضای مغز یا فضای بین سطح خارجی مغز و استخوان جمجمه وارد شود، یکی از پیامد های آشنا که بعد از هرسکته رخ می دهد اختلال عصبی ناشی ازسکته است، طبق گفته دکتر عباسی مغز دو نیمکره دارد که به صورت ضربدری اعمال بدن را کنترل می کنند.

همی پلژی راست که باعث فلج شدن نیمه راست بدن می شود به دلیل آسیب به نیمه چپ نیمکره مغز است، کسانی که به نیمکره چپ آن ها آسیب برسد از نظر زبانی و تکلم دچار اختلال می شوند و رفتار آن ها نیز تغییر می کند، این افراد بسیار نگران و با احتیاط هستند و در زمان انجام دادن وظیفه و کارهای جدید دچار بی نظمی و عدم سازماندهی می شوند.

کسانی که دچار همی پلژی چپ هستند به نیمکره راست شان آسیب رسیده است این افراد دچار اختلالات در تجسم فضایی، تعیین کردن مسافت و اندازه، موقعیت، سرعت حرکت، شکل و ارتباط بخش های اجسام می شوند، کسانی که دچار همی بلژی چپ هستند احساس غلطی از توانایی های خود دارند به علاوه ممکن است این افراد دچار بی دقتی و بی احتیاطی شوند.

شما می توانید مقاله حمام کردن بیمار مبتلا به دمانس را مطالعه کنید.

سکته ایسکمیک

شایع ترین نوع سکته مغزی سکته مغزی ایسکمیک است و دلیل آن مسدود شدن مسیر جریان خون و اکسیژن رسانی به خاطر وجود لخته است، این لخته خون معمولا در قسمت هایی تشکیل می شود که شریان ها به مرور توسط پلاک ها (رسوبات چربی) باریک یا بسته شده است، در پزشکی به این فرآیند آترواسکلروز گفته می شود، با افزایش سن سرخرگ ها به طور طبیعی باریک می شوند اما عوامل و دلایلی وجود دارند که این روند را با سرعت خطرناکی زیاد می کند که مهم ترین آن ها به شرح زیر است:

• مصرف دخانیات
• فشار خون بالا
• چاقی
• کلسترول بالا
• دیابت
• مصرف الکل

سکته هموراژیک

سکته ای که کمتر از سکته های ایسکمیک شیوع دارند سکته های هموراژیک است و زمانی که یک رگ خونی در داخل جمجمه پاره شود و به داخل و اطراف مغز خونریزی کند اتفاق می افتد علت اصلی این سکته فشار خون بالا است، این بیماری خاموش است و می تواند شریان های مغز را ضعیف کرده و احتمال پارگی یا شکافتن آن ها را زیاد کند، موارد زیر خطر ابتلا به فشار خون را زیاد می کند:

• اضافه وزن
• مصرف الکل
• مصرف دخانیات
• کم تحرکی
• استرس

علائم سکته مغزی چیست؟

مهم‌ترین علائم سکته مغزی عبارت اند از:

• بی‌حسی یا ضعف ناگهانی در صورت، بازو یا پاها به خصوص در یک طرف بدن
• احساس گیجی ناگهانی
• مشکل در صحبت کردن یا مشکل در درک حرف‌های دیگران
• مشکلات بینایی در یک یا هر دو چشم
• سرگیجه، از دست دادن تعادل یا عدم هماهنگی بین اندام‌ها
• سردرد شدید ناگهانی و بدون علت شناخته شده

علائم سکته مغزی خفیف

علائم سکته مغزی خفیف مشابه علائم سکته معمولی است و عبارت اند از:

• مشکل در صحبت کردن و فهمیدن حرف‌های دیگران
• ضعف یا بی‌حسی عضلانی که اغلب فقط در یک طرف بدن حس می‌شود
• سرگیجه
• کاهش تعادل
• مشکلات بینایی مانند دوبینی
• سردرد شدید بدون دلیل

علت سکته مغزی

آیا این سوال برای شما هم پیش آمده که علت سکته مغزی چیست ؟ دلیل سکته مغزی چیست ؟

 دو نوع اصلی سکته مغزی 1) سکته ایسکمیک و 2) سکته هموراژیک است که به طریق های گوناگون بر مغز اثر می گذارند و می توانند دلیل های متفاوتی داشته باشند.

درمان سکته مغزی

درمان و بهبود سکته مغزی بستگی به نوع سکته دارد.

بنابراین معمولا برای سکته‌ های مغزی بسته به نوع آنها از درمان‌های زیر استفاده می‌شود:

سکته مغزی ایسکمیک و TIA

از آنجایی که لخته خون یا انسداد در مغز باعث ایجاد این دو نوع سکته می‎شود، تا حد زیادی تکنیک‌های درمان آنها مشابه است، این تکنیک‌ ها عبارت اند از:

• استفاده از دارو های ترومبولیک که توانایی درمان لخته خون موجود در شریان های مغز را دارند، روند سکته را متوقف می کند و باعث کم شدن آسیب مغزی می شود.
• نوعی جراحی با عنوان ترومبکتومی مکانیکی که در صورتی موفقیت آمیز خواهد بود که 6 تا 24 ساعت پس از سکته مغزی انجام شود در طی آن پزشک یک کاتر را درون رگ خونی بیمار کرده سپس با استفاده از وسیله ای لخته خون را از رگ بیرون می کشد.
• در جاهایی که دیواره های شریانی ضعیف و باریک می شوند استنت گذاری می کنند.
• اگر سایر درمان ها جواب ندهد که نادر است از جراحی استفاده کرده و به کمک آن لخته خون و پلاک ها را از شریان بیمار خارج می کنند.

سکته هموراژیک

سکته‌های مغزی که دلیل آن خونریزی یا نشت خون در مغز است نیاز به استراتژی‌های درمانی متفاوتی دارند، این درمان‌ها عبارت اند از:

• داروها: درسکته مغزی هموراژیک هدف درمان و بهبودی لخته شدن خون است بر خلاف نوع دیگر، پس ممکن است برای مقابله کردن با عوارض این سکته پزشک استفاده و مصرف از رقیق کننده های خون را تجویز کند، همچنین ممکن است پزشک داروهایی را تجویز کند که باعث کاهش فشارخون، کاهش فشار مغز، جلوگیری کردن از تشنج و جلوگیری کردن از انقباض عروق خونی شود.
• کویلینگ: با این روش و کار جریان خون در آن ناحیه مسدود می شود خونریزی کم می شود، حالا روش کویلینگ چیست ؟ در این روش پزشک یک لوله بلند را به ناحیه ای که در آن خونریزی دارد و یا رگ ضعیف شده وارد می کنند بعد یک ابزار مارپیچ مانند را به قسمتی که دیواره شریان ضعیف شده متصل می کنند.
• کلمپ: در این روش پزشک یک گیره کوچک را در قسمت پایه آنوریسم قرار داده، این کار جریان خون را قطع می کند و از پارگی احتمالی یا خونریزی جدید جلوگیری می کند.
• عمل جراحی : اگر آنوریسم ترکیده باشد ممکن است برای قطع آنوریسم و ​​جلوگیری از خونریزی اضافی، جراحی انجام شود.

فیزیوتراپی سکته مغزی

فیزیوتراپی جزء جدایی‌ناپذیری در مسیر بهبودی بیماران، بعد از ابتلا به سکته مغزی است، اولین اولویت این درمان این است که وضعیت بیمار از نظر پزشکی پایدار و استیبل شود، بعد از این مرحله تمرکز بر روی توانبخشی به فرد بیمار است، توانبخشی می‌تواند شامل فیزیوتراپی، گفتار درمانی و کاردرمانی باشد، بهتر است این درمان در چند روز اول بعد از وقوع سکته مغزی شروع شود تا به بازگشت هر چه بیشتر عملکرد طبیعی بدن کمک کند.

ما یک مقاله در مورد فیزیوتراپی در منزل نوشته ایم که می توانید آن ار مطالع کنید.

همی پلژی چیست و تفاوت آن با سکته مغزی

یک بیماری که ناشی از آسیب مغزی یا نخاعی است همی پلژی است که باعث می شود یک طرف بدن فلج شود، ضعف، مشکل به وجود آمدن در کنترل عضلات و سفتی عضله ها می شود، شایع ترین دلیل مبتلا شدن به همی پلژی سکته مغزی است که به مجاری قشر نخاعی در یکی از نیمه های مغز آسیب می زند.

مراحل بهبود سکته مغزی چگونه است؟

دکتر ابراهیم عباسی می‌گوید: بسیاری از بیمارن طی چند ساعت تا چند ماه بعد از بروز سکته مغزی بهبود نسبی و یا تقریبا کاملی را به‌دست می‌آورند، بعضی از اختلالات نورولوژیک بیماران مزبور فلج، فقدان حس و گیجی ذهن است، برای رفع این اختلالات از تکنیک‌های فیزیوتراپی و توانبخشی بیماران استفاده می‌شود.

هدف از فیزیوتراپی در مراکز توانبخشی، دادن برنامه‌های مدون و طراحی‌شده جهت سریع شدن روند بهبودی و درمان بیمار است که طی 6 ماه اول بعد از بروز سکته مغزی بدن حداکثر پاسخ را به درمان‌های فیزیوتراپی بدهد، پس دراین مدت باید تلاش پیگیر و متمرکز جهت بازگشت اعمال مختل شده سیستم عصبی انجام گیرد تا معلولیت و ناتوانی فرد سکته‌کننده برطرف شود.

البته باید توجه داشت که بازگشت اعمال بدن پس از گذشت 6 ماه کاملا متوقف نمی‌شود بلکه طی روند تدریجی تا مدت 2 سال ادامه می‌یابد، مثلا ممکن است فرد سکته‌ای به‌دلیل اختلال غیرقابل برگشت سیستم عصبی حین راه‌رفتن دچار لنگیدن هم باشد اما می‌توان با افزایش مسافت پیاده‌روی از میزان معلولیت کم کرد.

عوارض سکته مغزی

سکته مغزی عوارض مربوط به خود را دارد، عوارض سکته مغزی سمت راست و عوارض سکته مغزی سمت چپ با یکدیگر متفاوت هستند و عوارض بعد از سکته مغزی خفیف نیز متفاوت است.

سکته مغزی با توجه به میزان جریان خون و قسمتی که در مغز تحت تاثیر قرار گرفته می تواند موجب ناتوانی های موقتی یا دائمی شود، سکته مغزی عوارض متفاوتی دارد که در ادامه به معرفی عوارض سکته مغزی می پردازیم.

اشکال در صحبت کردن یا بلعیدن

سکته مغزی یکی از اختلالاتی است که می تواند در کنترل ماهیچه های دهان و گلو تاثیر گذار باشد، از این جهت این بیماری می تواند افراد را در صحبت کردن یا بلع غذا دچار مشکل کند، ضمنا امکان مشکل در درک گفتار، خواندن، نوشتن نیز وجود دارد.

فلج شدن، ناتوانی در حرکت ماهیچه ها

فلج شدن یا عدم کنترل برخی از ماهیچه ها همچون عضلات دست یا یک طرف صورت در افرادی که دچار سکته مغزی می شوند یکی از عوارض این مشکل است.

احساس درد، بی حسی و سایر احساسات غیر معمول

افرادی که دچار سکته مغزی می شوند می توانند در احساسات خود دچار مشکل شوند، به طور مثال ممکن است این افراد درد شدیدی را حس کنند و یا حتی دچار بی حسی شوند، ضمن این که احتمال بروز احساسات غیر معمول وجود دارد.

این افراد در کنترل احساسات شان دچار مشکل شده و ممکن است دچار افسردگی شوند.

مشکل در حافظه و تفکر

برخی از افرادی که دچار سکته مغزی می شوند، از دست دادن حافظه یا سایر مشکلاتی که ممکن است در تفکر، استدلال و قضاوت شان شود را تجربه می کنند.

تغییر در رفتار و ناتوانایی

احتمال گوشه گیر شدن افرادی که دچار سکته مغزی شده اند وجود دارد، اغلب این افراد در انجام امور روزمره شان دچار ناتوانی شده و به کمک نیاز دارند، ضمن این که می توانید برای این افراد پرستار متخصص بیمار استخدام کنید.

کلام اخر 

سکته مغزی باعث می شود تا به مغز شما آسیب وارد شود و موجب می شود تا خطرات جدی به افراد آسیب دیده وارد شود و کسانی که نگهداری سالمند هستند باید بسیار دقیق باشند و مراقبت را به خوبی انجام دهند و ما در این مقاله بسیاری از موضوعات را بررسی کرده ایم و اگر موضوعی هست که ما آن را بررسی نکرده ایم می توانید با ما در میان بگذارید.