درمان سریع کم خونی در کودکان

یکی از شایع ترین کمبود های تغذیه ای جهان و مشکلی مهم در بهداشت عمومی کشورهای در حال توسعه کمبود آهن می باشد، کم خونی کودکان را می توان یکی از شایع ترین مشکلات در جهان دانست که علت آن فقر آهن می باشد، زمانی که کودک به اندازه کافی گلبول قرمز یا هموگلوبین نداشته باشد دچار کم خونی می شود، یکی از مهم ترین پروتئین های بدن هموگلوبین است که اجازه حمل و نقل اکسیژن به سلول های بدن را به گلبول های قرمز خون می دهد، برای ایجاد هموگلوبین بدن به آهن نیاز دارد، در نتیجه فقر آن در بدن موجب بروز کم خونی در کودکان می شود.

با توجه به دستورات انستیتوی ملی بهداشت، مقدار دریافت روزانه آهن توسط کودکان در زیر آورده شده است

• نوزادان ۷ تا ۱۲ ماهه، ۱۱ میلی‌گرم
• کودکان نوپا ۱ تا ۳ ساله، ۷ میلی‌گرم
• کودکان ۴ تا ۸ ساله، ۱۰ میلی‌گرم

در صورتی که کودکان کمتر از مقادیری که ذکر شده است آهن دریافت کنند، کم خون خواهند شد، در این مقاله به بررسی کم خونی، علت آن و روش های درمان کم خونی در کودکان می پرداریم، در صورتی که شما دارای کودک هستید و یا پرستار کودک هستید، مطالعه این مطلب به شما کمک زیادی خواهد کرد.

کم خونی

به نقل از urmc – کم خونی یک مشکل رایج در کودکان است. حدود 20 درصد از کودکان در ایالات متحده در مقطعی با کم خونی تشخیص داده می شوند. کودکی که کم خونی دارد گلبول قرمز یا هموگلوبین کافی ندارد. هموگلوبین نوعی پروتئین است که به گلبول های قرمز اجازه می دهد تا اکسیژن را به سلول های دیگر بدن حمل کنند.

چگونه کم خونی در کودکان تشخیص داده می شود؟

امروزه تعدادی آزمایش خون وجود دارد که از طریق آن ها می توان کم خونی در کودکان را تشخیص داد.

مقدار آهن مورد نیاز کودکان در روز

کودکان بسته به سن‌شان به میزان متفاوتی از آهن در طول روز نیاز دارند. برای اطلاع از میزان دقیق نیاز کودک شما به این ماده معدنی می‌توانید از جدول زیر استفاده کنید.

علائم کم خونی در کودکان

کمبود اکسیژن در سلول ها موجب بروز علائم کم خونی در کودکان میشوند، در ادامه به معرفی علائم کم خونی در کودکان می پردازیم، در صورتی که کودک به کم خونی خفیف مبتلا شده باشد علائم به راحتی قابل تشخیص نخواهند بود، رایج ترین علائم کم خونی شدید در کودکان عبارت اند از:

1. کمبود انرژی دائمی و مفرط
2. سردرد
3. سرگیجه مخصوصا هنگام ایستادن
4. تحریک پذیری
5. کندی رشد
6. تورم یا زخم زوی زبان
7. زرد شدن پوست، چشم و داخل زبان
8. بزرگ شدن طحال یا کبد
9. کندی خوب شدن زخم ها

علت کم خونی کودکان چیست؟

3 علت اصلی کم خونی عبارتند از:

• عدم توان کافی بدن برای ساختن گلبول قرمز
• از بین رفتن گلبول های قرمز
• تخریب گلبول های قرمز بدن

کاهش سطح گلبول‌ های قرمز ( هموگلوبین در خون) معمولا به دلایل زیر رخ می دهد:

• نقص ارثی
• عفونت
• برخی از بیماری‌ ها
• مصرف برخی از دارو های خاص
• کمبود برخی از ویتامین‌ ها یا مواد معدنی در رژیم غذایی

مشکل کم خونی و پرستاری از کودک در منزل

بدغذایی کودکان یکی از بزرگ ترین دغدعه های خانواده ها است، کودکان در دوره های مختلف سنی به دلایل مختلفی بد غدا شده و از مصرف برخی از غذاها سر باز میزنند، در صورتی که والدین مشغله زیادی داشته باشند و وقت زیادی برای صرف تهیه عذا و غذا دادن به کودکان نداشته باشند اختمال افزایش کم خونی در کودکشان افزایش پیدا میکند، در نتیجه کم خونی کودکان می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که در ادامه آن ها را به طور کامل بررسی خواهیم کرد.

1. رژیم‌ های غذایی کم آهن زمانی که میزان آهن کافی در غذای کودک وجود نداشته باشد و کودک به اندازه کافی از غذای خود آهن دریافت و جذب نکند دچار کم خونی خواهد شد.
   
2. نارس به دنیا آمدن  نوزادان آهن مورد نیاز خود را در سه ماه آخر از مادران شان دریافت می کنند، در صورتی که مادر بارداری کم خونی داشته باشد و نتواند برای سه ماه آخر بارداری میزان بیشتری آهن در بدن خود ذخیره کند، احتمال به دنیا آوردن نوزادی را دارد که آهن کافی  را دریافت نکرده و آهنش کم است. 
3. فقر آهن در شیرمادر با توجه به توصیه سازمان بهداشت جهانی مادران باید کودکان خود را تا 6 ماه فقط با شیر خودشان تغذیه کنند، از آنجایی که شیر مادر آهن کافی ندارد لازم است بعد از 6 ماهگی همراه با شیر مادر ذای کمکی به کودک بدهید.
4. کمبود آهن در نوزادان و کودکان نوپا به تغذیه کودکانی که در این دوره از زندگی خودشان هستند توجه بیشتری کنید، هر چه که کودک بزرگتر می شود به مقدار آهن بیشتری برای تولید گلبول قرمز خون نیاز دارند.
5. مشکلات دستگاه گوارش آهن موجود در مواد غذایی از طریق بخش بالایی روده کوچک جذب می شود، در صئرتی که دستگاه گوارش مشکلی داشته باشد اختمال جذب آهن کاهش یافته و  کودک دچار کم خونی می شود.
6. از دست دادن خون از دیگر علت های کم خونی کودکان ار دست دادن خون است، کودکان میتوانند به دلایل مختلفی همچون خون ریزی دستگاه گوارش، جراحی ها  و زخم های عمیق دجار کم خونی شوند که این موارد باید هرچه سریع تر توسط پزشکان متخصص بر طرف شود.

مطلب مهد کودک یا پرستار کودک در منزل را حتما بخوانید.

پرستاری از کودک در منزل نیازمند توجهات خاصی به این عزیزان است، والدین باید آگاهی و دانش درستی از نیازهای کودکان خود داشته باشند، زیرا این برهه زمانی بسیار سرنوشت ساز و مهم است. چنانچه پرستاری از کودک در منزل را به عهده فرد متخصص و تحصیلکرده سپرده باشید؛ بنابراین لزومی ‌به نگرانی در این خصوص ندارید، اما اگر بنابر شرایط زندگی و موقعیت‌های شغلی خود، مسئولیت پرستاری از کودک در منزل را به نزدیکان خود سپرده‌اید؛ در این زمینه کاملا هوشیار باشید و با مراقبت‌های پیوسته و چکاپ‌های دوره ای لازم از صحت و سلامت کودک خود مطمئن شوید، کم خونی ناشی از فقر آهن رشد کودکان را کند و در موارد شدید متوقف می‌سازد. 

علائم کم خونی ناشی از فقر آهن در کودک چیست؟

فقر آهن کودکان دارای علائم مخصوصی است، پزشکان جهت اطمینان از تشخیص این بیماری برای کودکان انجام آزمایش خون را تجویز میکنند، علایم کم خونی کودکان عبارتند از: 

• پوست رنگ‌ پریده
• تحریک پذیری شدید
• کمبود انرژی و خستگی مداوم
• ضربان قلب تند
• زخم یا تورم زبان
• زردی یا زرد شدن پوست صورت، چشم‌ ها و دهان 
• بزرگ شدن طحال یا کبد 
• تنگی نفس یا ناتوانی در حبس نفس
• تاخیر در رشد یا پایین بودن سرعت رشد 
• کند بودن روند ترمیم زخم‌ ها
• تمایل به خوردن مواد عجیب و غریب، مانند خاک یا یخ 

کم خونی بسیاری از کودکان به دلایلی همچون نرسیدن اکسیژن کافی به خون شان اتفاق می افتد، تعداد بسیاری ار علائم ذکر شده در کم خونی های خفیف کودکان بروز نمیکند.

مطلب اهمیت مصرف آهن در کودکان را حتما بخوانید.

برای کم خونی کودکان چه باید کرد؟

ممکن است این سوال هم برای شما پیش آمده باشد که برای کم خونی کودکان چی خوبه؟

برای جلوگیری یا درمان سریع کم خونی شدید ناشی از تغذیه نادرست می‌ توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

• تا رسیدن نوزاد به سن بالای 12 ماهگی به او شیر گاو ندهید، دادن شیر گاو قبل از این سن ممکن است باعث خروج خون از مدفوع شده و میزان جذب آهن در روده را کاهش دهد.
• حداقل تا 4 ماهگی قطره آهن به نوزاد بدهید و اگر شیر خودتان را می‌خورد از بعد از 6 ماهگی به عنوان غذای کمکی کودک برای او غذاهای حاوی آهن مانند گوشت قرمز  و سایر غلات بدهید.
• اگر به نوزادتان شیر خشک می دهید؛ حتما شیر خشکی را انتخاب و خریداری کنید که غنی شده با آهن است.
• بعد از 12 ماهگی کودکتان بیشتر 2 فنجان در روز به او شیر ندهید پرا که شیر آهن زیادی ندارد و کودک را سیر میکند در نتیجه کودک از خوردن سایر غذاها ندارد.
• به کودکانی که دو سال به بالا هستد از یک رژیم غذایی متعادل که دارای مواد غذایی حاوی آهن است استفاده کنید،از غلات و فرآورده های غذایی که آهن بیشتری دارند در برنامه غذایی کودک خود استفاده کنید،مواد غدایی همچون گوشت قرمز، زرده تخم مرغ، سیب زمینی، گوجه فرنگی، لوبیا و کشمش نیز مواد غذایی مفیدی برای این کودکان هستند.
• برای جذب بهتر آهن مواد غذایی کودکان از مرکبات و خوراکی هایی که ویتامین C دارند استفاده کنید، تجمع آهن در بدن جذب را برای کودکان مشکل می کند، استفاده از ویتامین C به جذب بهتر آهن کمک می کند.

درمان کم خونی فقر آهن و نقش پرستار کودک در آن

درمان کم خونی کودکان باید زیر نظر پزشک متخصص انجام شوند، اگر چه که برخی از انواع کم خونی کودکان به پزشک نیازی ندارند اما با مراجعه به پزشک خیال تان از بابت سلامت فرزندتان آسوده خواهد شدف  روش های درمانی با توجه به علائم، سن و سلامت عمومی کودک توسط پزشک انتخاب می شود، علت ایجاد کم خونی در انتخاب نوع درمان کم خونی کودک موثر است، دارودرمانی، تزریق سرم آهن خون، تعویض کردن خون کودک، جراحی و پیوند سلول های بنیادی از مهم ترین روش های درمانی کم خونی  کودکان محسوب می شوند، در هر دو حالت درمان و رفع بیماری کم خونی، حضور پرستار کودک می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. زیرا این پرستاران به وسیله تجربه و دانش خود، نحوه برخورد و رسیدگی به کودکان مبتلا به بیماری را به خوبی می‌دانند.

اغلب قطره‌ها و شربت‌ های حاوی آهن، طمع نامطلوب و نا خوشایندی دارند که کودکان از خوردن آن ممانعت می‌کنند، درمان خانگی کم خونی در کودکان توسط مادر و پرستار انجام میشود، پرستار کودک با دارا بودن دانش روانشناسی می‌تواند به خوبی این شرایط را مدیریت کند. 

در مواردی که کم خونی در کودکان نیازمند درمان‌های خاص پزشکی و جراحی می‌باشد؛ نقش پرستار کودک برای مراقبت‌های هنگام درمان و نقاهت نیز بسیار چشمگیر و موثر خواهد بود، بررسی علائم حیاتی و بالینی در کودکان مسئله‌ای است که نیازمند تخصص و تبحر کافی است؛ که اغلب والدین واجد شرایط آن نیستند، بنابراین حفظ سلامت جان کودکان معقوله‌ای است که خانواده‌ها و والدین به قدر کافی به آن اهمیت داده و روی آن حساس هستند.

درمان‌ کم خونی در کودکان شامل موارد زیر میباشد

• قرص یا قطره ویتامین  
• تغییر رژیم غذایی کودک 
• قطع یا تغییر مصرف دارویی که منجر به کم خونی شده است 
• دارودرمانی 
• جراحی برای برداشتن طحال 
• تزریق خون 
• پیوند سلول‌های بنیادی

آیا فرزند من به مکمل آهن نیاز دارد؟

مکمل آهن و ویتامین های مورد نیاز کودکان را می توان از طریق رژیم سالم و متعادل دریافت کنید، در صورتی که برای کودک از رژیم غذایی سالم استفاده کنید به مکمل نیازی نخواهد داشت، مواد غذایی حاوی آهن که ضروری است در برنامه غذایی کودک وجود داشته باشند عبارت اند از گوشت قرمز، بوقلمون، دانه ها، اسفناج، نخود سبز، تخم مرغ و… استفاده کنید.

درمان کم خونی کودکان با تغذیه درست

یکی از روش‌ های درمان سریع کم خونی کودکان، استفاده از مواد غذایی حاوی از آهن است و می‌تواند به درمان کم خونی کودکان که ناشی از فقر آهن است کمک کند، منابع غنی از آهن عبارتند از:

• غلات، نان، ماکارونی و برنج غنی شده با آهن
• گوشت گاو، بره، جگر و گوشت سایر اندام‌های داخلی بدن حیوان مانند قلوه
• گوشت طیور مانند مرغ، اردک و بوقلمون (به خصوص گوشت بخش تیره بدن بوقلمون)
• غذاهای دریایی مانند ماهی
• سبزیجات برگدار از خانواده کلم مانند کلم بروکلی و کلم پیچ
• حبوباتی مانند لوبیا و نخود سبز، لوبیا قرمز، نخود خشک، لوبیا چیتی و نخود سیاه
• نان سبوس‌دار حاوی مخمر

برای درمان کم خونی کودکان از مکمل های آهن استفاده کنید، احتمال مسمومیت کودک با مصرف بیش از حد آهن وجود دارد، در نتیجه توجه داشته باشید قبل از استفاده از مکمل های آهن برای کودک ازشک او مشورت کرده و مکمل را در دسترس کودک نگذارید. 

آزمایش کم خونی نوزادان

یکی از مهم ترین روش های تشخیص کم خونی انجام آزمایش خون است، از آنجایی که کم خونی در بسیاری از نوزادان شایع است و علائم خاصی ندارد، غربالگری معمولی کم خونی در هنگام تولد نوراد انجام می شود، تعدادی از متخصصان بر این باورند که علاوه بر انجام غربالگری خون در هنگام تولد باید آطمایش خون در همه کودکان در سن 12 ماهگی انجام شود تا سطح هموگلوبین کودکان مشخص شود، در غربالگری کم خونی میزان ریسک ابتلای کودک به کم خونی بررسی میشود.

داروی کم خونی کودکان

مصرف نمک خوراکی فروس آهن را می توانیم یکی از روش های درمان کم خونی موثر و مقرون به صرفه مقرون در نظر بگیریم، پزشکان معمولا برای درمان اصلی فقر آهن استفاده از سولفات آهن یا فروس آهن را برای درمان کم خونی توصیه می کنند، این دارو باید برای از بین بردن علت اتیولوژیک فقر آهن تا 2 ماه بعد از دوره درمان کم خونی استفاده شود تا ذخیره های آهن انجام شود،مصرف خودسرانه ای این دوارو هرگز پیشنهاد نمیشود و باید حتما تخت نظز پزشک مصرف شود.

جلوگیری از کم خونی فقر آهن

سازمان بهداشت جهانی برای جلوگیری و درمان کم خونی در کودکان توصیه‌های زیر را اعلام کرده است.

• به کودکانی که از شیر مادر تغذیه میکنند و یا کودکانی که شیر خشک مصرف میکنند از 4 ماهگی به بعد تا زمان مصرف غذاهای خاوی آهن، مکمل آهن بدهید.
• توجه کنید در صورتی که نوزادتان از شیر خشک استفاده میکند ممکن است نیازی به مصرف مکمل اهن نداشته باشد، در صورت تجویز پزشک برایاین کودکان مکمل اهن تهیه کنید.
• دقت داشته باشید که برنامه غذایی کودکان 1 تا 3 ساله باید سرشار از غلات، سبزیحات، گوشت قرمز باشد تا مقدار مناسبی آهن دریافت کند، از آن جایی که مکمل های آهن حرکات روده را  تغییر داده و معده را تحریک می کند بهتر است همراه با ویتامین C مصرف شود،
• در صورتی که امکان مصرف قرص و قطره برای کودک وجود نداشته باشد، احتمالا پزشک مکمل آهن تزریقی IV تجویز می کند، احتمال تجویز این مکمل بسیار کم است.

پیشگیری کم خونی در کودکان

برای پیشگیری از کم خونی کودکان تنها باید از یک رژیم غذایی مناسب برای کودک تان استفاده کنید، در صورتی که کودک تان محدودیت غدایی خاصی دارد و یا به مواد غذای خاصی حساسیت دارد به پزشک کودک اطلاع دهید تا برای جلوگیری از کم خونی کودک مکمل های غذایی مورد نیاز کودک را تجویز کند.

مطلب استخدام پرستار کودک را حتما بخوانید.

عوارض کم خونی در کودکان

عوازض کم خونی به عاملی که باعث این بیماری در کودک شده است بستگی دارد، برخی از انواع کم خونی ها عوارض کمی داشته و عوارض برخی دیگر از انواع آن جدی هستند، در نهایت عوارضی که ممکن است به دلیل کم خونی در بدن کودک ایجاد شود عبارت اند از

• رشد نامناسب
• درد و تورم مفاصل
• نارسایی مغز استخوان (در موارد شدید)
• مشکلات رشد
• کاهش تمرکز
• کاهش توانایی یادگیری
• ابتلا به سرطان

از زمانی که برای مطالعه این مطلب صرف کرده اید از شما سپاسگزاریم امیدواریم که از این مطلب رضایت کافی داشته باشید، جهت استخدام پرستار کودک و پرستار سالمند از موسسه سپید گستر با شماره های درج شده در سایت تماس بگیرید.