بیماری پوکی استخوان یا استئوپروز

طبق آنچه که در مطالب پزشکی درج شده است؛ بیماری پوکی استخوان یا همان استئوپروز، استخوان‌ها را ضعیف کرده و آنها را مستعد شکستگی‌های ناگهانی و غیرمنتظره می‌کند. این بیماری اغلب بدون هیچ علامت یا دردی در بدن وجود دارد و کم کم پیشرفت می‌کند و معمولا تا زمانی که استخوان‌ها شکسته نشوند شناسایی نمی‌شود، آیا پوکی استخوان قابل درمان است؟ با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا ضمن آشنایی با انواع، علل و علائم این بیماری، از نکاتی آگاه شوید که برای مراقبت از بیماران مبتلا به پوکی استخوان، مفید هستند.

پوکی استخوان(Osteoporosis) در سالمندان یک بیماری بدون علامت است که منجر به افزایش شانس ایجاد شکستگی حتی با ضربات کم شدت و همچنین شکستگی‌ها‌ی مشترک از جمله مچ دست، ستون فقرات و لگن می‌شود و آتروز می تواند یکی از علائم این بیماری باشد که روش های درمانی زیادی دارد قرص، آمپول و درست کردن تغذیه که شامل پروئتین ها و مواد معدنی باشد و در زمان شکستگی بیشتر ورزش و فیزیوتراپی می تواند کمک کند.

پوکی استخوان
پوکی استخوان

پوکی استخوان یک مشکل کلینیکی عمده در زنان و مردان مسن است. یک بیماری پیشرونده که با افزایش سن منجر به شکنندگی بعضا بی دلیل استخوان‌ها می‌شود. در اثر این عارضه استخوان‌ها‌ به دلیل از دست دادن بافت متراکم خود، به راحتی مستعد خرد شدن می‌شوند. در پوکی استخوان، استخوان‌ها‌ی مچ دست، مفصل ران و ستون فقرات آسیب‌پذیرتر از سایر استخوان‌های بدن هستند همانطور که می‌دانید؛ استخوان یک بافت زنده است. بنابراین دائما استخوان جدید در طول دوره زندگی جایگزین استخوان قدیمی ‌می‌شود. اما در دوره سالمندی، سلول‌ها‌یی که استخوان جدید می‌سازند؛ نمی‌توانند با سرعتی که سلول‌ها‌ی قدیمی از بین می‌روند؛ تطابق پیدا کنند در نتیجه سرعت تخریب و مرگ سلولی بسیار بیشتر از سرعت ساخت مجدد و احیا است. این اتفاق منجر به از دست رفتن بخش عمده‌ای از بافت استخوانی شده و این امر سبب ضعیف شدن و افزایش شکنندگی استخوان‌ها‌ می‌شود.

در بدن زنان، هورمون استروژن به محافظت از قدرت استخوان سازی کمک می‌کند. کاهش استروژن در سال‌های بعد از یائسگی موجب از بین رفتن سریع تراکم استخوانی شده و بیماری پوکی استخوان شدید در این عزیزان بروز پیدا می‌کند. به طور متوسط در میانسالان بالای 50 سال از هر 2 زن 1 نفر و از هر 5 مرد 1 نفر به دلیل پوکی استخوان دچار شکستگی می‌شوند. بنابراین حفظ سلامت استخوان‌ها‌ در طول زندگی بسیار مهم است.

تماس با خدمات پرستاری سپید گستر
تماس با خدمات پرستاری سپید گستر

استئوپروز یا پوکی استخوان چیست؟

بدن سلول‌های قدیمی استخوان را به صورت مدام با سلول‌ های جدید جایگزین می‌کند. در اواسط 30 سالگی، اکثر افراد کاهش تدریجی قدرت بدن در این جایگزینی را تجربه می‌کنند. در نتیجه، ساختار استخوان‌ها نازک‌تر و ضعیف‌تر شده و زمینه کاهش تراکم استخوان مهیا می‌شود. این مشکل در زنان در زمان یائسگی تسریع می‌شود. در بیشتر مردان کاهش تراکم استخوان معمولا در حدود 70 سالگی به یک مشکل تبدیل می‌شود.

مروری بر پوکی استخوان

به نقل niams – پوکی استخوان یک بیماری “بی صدا” است زیرا شما معمولاً علائمی ندارید و حتی ممکن است تا زمانی که استخوانی نشکنید ندانید که به این بیماری مبتلا هستید. پوکی استخوان علت اصلی شکستگی در زنان یائسه و در مردان مسن است. شکستگی می تواند در هر استخوانی رخ دهد اما اغلب در استخوان های لگن، مهره های ستون فقرات و مچ دست اتفاق می افتد.

انواع پوکی استخوان

تا کنون دو نوع ضعف استخوانی شناسایی شده است. پوکی استخوان اولیه و ثانویه. کم شدن تراکم استخوان اولیه شایع‌ترین شکل این بیماری است و شامل پوکی استخوان پس از یائسگی (نوع I) و پوکی استخوان ناشی از پیری (نوع II) می‌شود. پوکی استخوان ثانویه، بیماری است که به دلیل حضور یک مکانیسم اتیولوژیکی در بدن ایجاد می‌شود.

پوکی استخوان
پوکی استخوان

علائم پوکی استخوان به چه صورتی خود را نشان می دهند؟

این بیماری معمولا تا زمانی که استخوانی در بدن شکسته نشود؛ علامت مشخصی ندارد. به همین دلیل است که گاهی به آن بیماری خاموش نیز می‌گویند. با این حال، افراد مستعد و کسانی که وظیفه مراقبت از بیماران سالمند را بر عهده دارند باید مراقب موارد زیر باشند:

  • کاهش قد (بیماران مبتلا به استئوپروز بعد از 50 سالگی یک اینچ یا بیشتر کوتاه می‌شود)
  • تغییر در وضعیت بدن (خم شدن بدن رو به جلو)
  • تنگی نفس (کاهش ظرفیت ریه به دلیل فشرده شدن دیسک‌ها)
  • شکستگی استخوان
  • درد پایین کمر

علائم پوکی استخوان در زنان نیز شامل موارد دیگری نیز میشود، البته برخی علائم وجود دارد که می‌توانید به آنها توجه کنید و نشانه‌ها‌ی ضعف استخوانی خود را متوجه شوید. چنانچه هر یک از موارد زیر را تجربه کردید؛ بهتر است با پزشک مشورت کنید.

نکته: توجه کنید که هر دردی در استخوان علت بر این نیست که شما پوکی استخوان دارید بعضی از همران ما زانو درد، آتروز گردن، ضعف عضلات را پوکی استخوان می دانند اما شما قبل از هر کاری با یک متخصص مشورت کنید تا کامل شما را راهنمایی کند و جدا از مشورت های افرادی که ندانسته و از روی تجربه تشخیص می دهند خوداری کنید و داروهای سرخود مصرف کنید

چه دلایلی خطر ابتلا سالمندان به پوکی استخوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟

هیچ علت واحدی برای پوکی استخوان وجود ندارد. خطر ابتلا به این بیماری با عواملی مرتبط است که می‌تواند منجر به ضعف استخوان‌ها شود. از جمله این موارد می‌توان به دلایل زیر اشاره کرد:

  • سابقه خانوادگی (اگر سابقه خانوادگی پوکی استخوان داشته باشید؛ احتمال ابتلا به پوکی استخوان در شما بیشتر است.)
  • سن بالای 50 سال
  • جنسیت (پوکی استخوان در زنان بیشتر دیده می‌شود. زیرا استخوان‌ها‌ی آنها کوچک‌تر است و بدن‌شان در دوران یائسگی بخش اعظمی از استروژنی که عامل اصلی حفظ سلامت استخوان است را از دست می‌دهد.)
  • وزن بدنی کم (داشتن شاخص توده بدنی کمتر از 19)
  • برخی از بیماری‌ها (آرتریت روماتوئید، پرکاری تیروئید، کرون)
  • مصرف داروهای خاص (استروئیدها و برخی از داروهای بیماری کرون)
  • سبک زندگی ناسالم (فعالیت بدنی کم، استعمال دخانیات، مصرف زیاد الکل، کمبود کلسیم و ویتامین D)
پوکی استخوان
پوکی استخوان

درمان پوکی استخوان در افراد مسن

درمان‌ها‌ی پوکی استخوان در افراد سالمند ممکن است شامل تجویز داروهای مکمل همچون کلسیم و ویتامین D و همچنین تغییر سبک زندگی باشد. در صورت تشخیص پوکی استخوان، معمولا همان مکمل‌ها‌ی خوراکی تجویز می‌شوند. آنها به مرور زمان و به تدریج باعث تقویت استخوان‌ها‌ شده و از شکستگی‌های آتی جلوگیری می‌کنند.

روش های تشخیص پوکی استخوان، نشانه های ضعف استخوانی، تست پوکی استخوان

مثلا برخی از افراد سالم در این اندازه‌گیری، ممکن است شکستگی استخوان را نشان دهند. از سوی دیگر بسیاری از افراد مبتلا به پوکی استخوان ممکن است هیچ نوع شکستگی را در این تست نشان ندهند. پزشکان توصیه می‌کنند که خانم‌ها‌ی بالا ۶۵ سال و آقایان بالای ۷۰ سال حتما یک بار این تست را انجام دهند.

خوشبختانه این بیماری با آزمایش ساده‌ای که تراکم مواد معدنی موجود در استخوان را اندازه‌گیری می‌کند (BMD) قابل شناسایی است. آزمایش BMD مقدار استخوانی که در یک ناحیه خاص از بدن وجود دارد را اندازه می‌گیرد. سنجش تراکم استخوان یک تکنیک رادیوگرافی ایمن و بدون درد برای تشخیص پوکی استخوان است. آزمایشی که برای تشخیص پوکی استخوان به کار می‌رود؛ آزمایش استاندارد طلایی نام دارد. ستون فقرات و مفصل ران، از جمله بخشی از لگن که در بالای استخوان ران (فمور) قرار دارد؛ بهترین مکان‌ها برای سنجش تراکم استخوان هستند. آزمایش جذب‌سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه که DXA یا DEXA نیز نامیده می‌شود بهترین آزمایش موجود برای اندازه‌گیری BMD است.

از آنجا که در صورت ابتلا به پوکی، استخوان‌ها‌ی این نواحی بیشترین احتمال شکستگی را دارند؛ برخی افراد با شکسته شدن این نواحی تازه متوجه می‌شوند که دچار این عارضه شده‌اند. این آزمایش محدودیت‌ها‌ و گاها خطاهایی هم دارد و نتیجه آن ممکن است مورد انتظار نباشد.

ما در یک مقاله در مورد علت ورم پا در سالمندان نوشته ایم که مطالعه کردن شاید یک مقدار از دغده ذهنی شما کم کند که سالمند دارید.

پوکی استخوان
پوکی استخوان

داروهای پوکی استخوان

رایج‌ترین داروهای مورد استفاده برای درمان پوکی استخوان بیس فسفونات‌ها هستند. این داروها برای جلوگیری از کاهش توده استخوانی کاربرد دارند. بیس فسفونات‌ ها هم به صورت خوراکی و هم به صورت تزریقی در دسترس هستند و با نام‌های زیر به بازار عرضه می‌شوند:

  • آلندرونات
  • ایباندرونیت
  • ریزدرونات
  • زولدرونیک اسید

سایر داروها یا روش‌های درمانی که ممکن است برای جلوگیری از تحلیل بافت استخوان یا تحریک رشد استخوان استفاده شوند عبارتند از:

  • تستوسترون
  • هورمون درمانی
  • رالوکسیفن
  • دنوزوماب
  • تری پاراتید
  • سالمون کلسی تونین
  • روموسوزوماب

بهترین درمان برای پوکی استخوان

همانطور که گفتیم برای این بیماری درمان‌های مختلف کشف شده است که پزشک می‌تواند با توجه به شرایط سنی و بدنی بیمار از آنها استفاده کند. آنچه که در نتیجه اثرگذار است نوع درمان نیست؛ بلکه زمان شروع آن و تعهد به تغییر در شیوه زندگی بیمار است. درمان به موقع و استفاده از شیوه اصولی، بهترین اقدامی است که می‌توان برای کمک به این بیماران انجام داد. ضمنا بهتر است افراد مسن مبتلا به پوکی استخوان، برای پیشگیری از شکستگی‌های ناشی از این بیماری توسط پرستار سالمند نگهداری شوند.

پوکی استخوان
پوکی استخوان

رژیم غذا برای پوکی استخوان

برای حفظ قدرت و استحکام استخوان‌ها در طول زندگی خود، به یک رژیم غذایی غنی از کلسیم نیاز دارید. یک فنجان شیر بدون چربی یا یک درصد چربی حاوی 300 میلی‌گرم کلسیم است. علاوه بر محصولات لبنی، دیگر منابع غنی از کلسیم که استفاده از آنها به افراد مستعد توصیه می‌شود عبارتند از:

  • ماهی ساردین
  • کلم پیچ
  • کلم بروکلی
  • آب میوه‌های طبیعی
  • نان‌های غنی شده با کلسیم
  • انجیر خشک
  • مکمل کلسیم

بهتر است سعی کنید که کلسیم مورد نیاز بدن خود را تا جای ممکن با مصرف غذا و نوشیدنی‌های طبیعی تامین کنید. کسانی که به مکمل نیاز دارند باید به یاد داشته باشند که بدن تنها می‌تواند 500 میلی‌گرم کلسیم را در یک دوز مصرف مکمل جذب کند. بنابراین مکمل‌هایی که حاوی مقدار بیشتری از کلسیم هستند را باید در دوزهای مختلف در طول روز مصرف کنید.

علت پوکی استخوان

محققان توانسته‌اند بدون اینکه علت اصلی این بیماری را شناسایی کنند متوجه مکانیسم ایجاد پوکی استخوان شوند. استخوان‌های بدن از بافت زنده و در حال رشد ساخته شده‌اند. داخل یک استخوان سالم شبیه اسفنج است. به این ناحیه استخوان ترابکولار می‌گویند. یک پوسته بیرونی نیز روی هسته اسفنجی این بافت وجود دارد. هنگامی که پوکی استخوان رخ می‌دهد، سوراخ‌های موجود در این بافت اسفنجی بزرگ‌تر و بیشتر شده و باعث ضعیف شدن استخوان می‌شود. استخوان‌ها از ساختار اصلی بدن و اندام‌های حیاتی محافظت می‌کنند.

پوکی استخوان
پوکی استخوان

همچنین وظیفه ذخیره کلسیم و سایر مواد معدنی به عهده این بخش از بدن است. هنگامی که بدن به کلسیم نیاز دارد؛ استخوان تجزیه شده و مجددا بازسازی می‌شود. این فرآیند که بازسازی استخوان نام دارد؛ کلسیم مورد نیاز بدن را تامین می‌کند و در عین حال استخوان‌ها را قوی نگه می‌دارد. تا حدود 30 سالگی، بدن قادر است همانقدر که استخوان از دست می‌دهد استخوان بسازد. پس از 35 سالگی، تجزیه استخوان سریع‌تر از قبل شده و باعث از بین رفتن تدریجی توده استخوانی می‌شود. این دقیقا همان فرآیندی است که در میانسالی و سالمندی موجب پوکی استخوان خواهد شد.

روش مقابله با پوکی استخوان

تغییر در سبک زندگی ممکن است بهترین راه برای پیشگیری از پوکی استخوان باشد. این تغییرات عبارتند از:

  • مصرف کافی کلسیم از طریق رژیم غذایی و مصرف مکمل (هر نفر تقریبا به 1000 تا 1200 میلی‌گرم در روز کلسیم نیاز دارد. اما این میزان به سن شما نیز بستگی دارد)
  • مصرف کافی ویتامین D (400 الی 1000 واحد بین‌المللی در روز)
  • اجتناب از مصرف دخانیات
  • داشتن فعالیت بدنی مانند پیاده‌روی (حداقل 2 ساعت و نیم در هفته که معادل 30 دقیقه در روز پنج بار در هفته یا 50 دقیقه در روز سه بار در هفته)

علاوه بر این اگر مستعد این بیماری هستید؛ باید در مورد وجود هر مشکل پزشکی زمینه‌ای در بدن که می‌تواند باعث پوکی استخوان شود؛ تحت درمان قرار بگیرید. اگر دارویی مصرف می‌کنید که می‌تواند پوکی استخوان ایجاد کند از پزشک بخواهید که دوز آن را در صورت امکان کاهش دهد همیشه قبل از اینکه با مشکل حاد برخورد کنیم باید روش پیشگیری از آن را بررسی کنیم که تقویت عضلات پا و سایر اعضای بدن می باشد که بهترین روش برای تقویت عضلات افراد مسن ورزش و فیزیوتراپی می باشد.

شیوه زندگی در شرایط مواجهه با کم شدن تراکم استخوان

بدون توجه به بروز پوکی استخوان، توصیه‌ ها‌ی مربوط به سبک زندگی برای کاهش خطر زمین خوردگی و شکستگی باید به همه بیماران مسن ارائه شود. مطالعات و بررسی‌ها‌ی پزشکی و بالینی اهمیت فعالیت بدنی را در حفظ سلامت استخوان برای این گروه از افراد مهم تلقی می‌کند.

ورزش‌ها‌ی تحمل وزن بدن به درمان پوکی استخوان کمک می‌کنند. این تمرینات به نرمش‌ها‌یی گفته می‌شود که روی پاها انجام شده و بدن در زمان انجام آنها در مقابل جاذبه زمین مقاومت می‌کند. ورزش با تمرکز بر بهبود راه رفتن و تعادل می‌تواند خطر زمین خوردن را در سالمندان کاهش دهد. انجام تمرینات تقویت عضله توسط این عزیزان می‌تواند به کاهش خطر سارکوپنی (کاهش حجم عضلات و جایگزین شدن چربی به جای توده عضلاتی که با افزایش سن سبب بروز پدیده‌ای به نام سارکوپنیا می‌شود) کمک کند.

پوکی استخوان
پوکی استخوان

ما یک مقاله در مورد ورزش سالمندان نوشته ایم که کمک شایانی می کند به افرادی که نیازمند تمرینات ورزشی هستند و نمی دانند از کجا شروع کنند می توانید با مطالعه این مقاله تمرینات زیادی را یاد بگیرید.

انجام نرمش‌ها‌ی مناسب و توصیه شده توسط پزشک برای تقویت کمر می‌تواند به کاهش خطر شکستگی مهره‌ها بیانجامد.

بیمار مبتلا به پوکی استخوان باید مقدار کافی کلسیم خوراکی مصرف کند. کمبود ویتامین D در افراد مسن، به ویژه در سالمندانی که توانایی حرکت کردن را از دست داده‌اند و یا در بستر بیماری هستند؛ به دلیل آنکه کمتر در معرض نور خورشید قرار دارند لازم و ضروری است. بنابراین مکمل‌ها‌ی غذایی ویتامین D، ترک سیگار و تغذیه مناسب جزو توصیه‌های مهم پزشکان برای این افراد می‌باشد.

روش‌ها‌ی پیشگیری از پوکی استخوان

  • کلسیم عنصر اصلی سازنده استخوان‌ها‌ است و به آنها قدرت و ساختار می‌بخشد. توانایی بدن ما در جذب کلسیم با افزایش سن کاهش می‌یابد. بنابراین مهم است که اطمینان حاصل کنید که برای سال‌های آتی عمر خود به اندازه کافی کلسیم دریافت می‌کنید.
  • خوردن غذاهای غنی از کلسیم بهترین راه برای ورود این ماده ضروری به بدن است. توصیه می‌شود بزرگسالان روزانه 700 میلی گرم مصرف کلسیم داشته باشند. غذاهای غنی از کلسیم شامل شیر، پنیر، ماست و فرآورده‌های سویا، سبزیجات برگ سبز و میوه‌ها‌ی خشک است.
  • سعی کنید روزانه قسمتی از این مواد غذایی را به وعده‌ها‌ی غذایی خود اضافه کنید یا آنها را به عنوان میان وعده میل کنید. اگر فکر می‌کنید کلسیم کافی از غذاها دریافت نمی‌کنید؛ با پزشک خود صحبت کنید. شاید لازم باشد از مکمل کلسیم استفاده کنید.
پوکی استخوان
پوکی استخوان
  • بسیاری از سالمندان در این برهه زندگی به بیماری‌ها‌ی دیگری نیز مبتلا هستند. از این رو بسیاری از این عزیزان در معرض خطر زمین خوردن و شکستگی استخوان می‌باشند. شما می‌توانید با حمایت و یا کمک گرفتن از مراقبت‌ها‌ی در منزل، خطر شکستگی و پیامدهای ناگوار آن که سلامتی سالمندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد را افزایش دهید. میزان مرگ و میر مرتبط با شکستگی مفصل ران و ضربه مغزی در این گروه تقریبا رقمی چشمگیر است.
  • از طرفی تقریبا در نیمی ‌از کسانی که بعد از این آسیب زنده مانده‌اند؛ مشکل معلولیت از جمله موارد آزار دهنده می‌باشد. بنابراین بهتر است با استفاده از توصیه‌ها‌ی پیشگیری و مراقبت در این زمینه، سلامت و کیفیت زندگی سالمندان را تامین کنید.

برای پوکی استخوان چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر فاکتورهای خطر را دارید و نگران ابتلا به این بیماری هستید؛ باید آزمایشات غربالگری را به صورت دوره‌ای انجام دهید. برای زنان 65 سال به بالا و برای مردان 70 سال به بالا انجام این آزمایشات الزامی است. پوکی استخوان بیماری خطرناکی است و شکستگی‌ها ایجاد شده بر اثر ابتلا به آن می‌توانند زندگی شما را تغییر دهند یا تهدید کنند. تعداد قابل توجهی از افراد سالمند مبتلا به پوکی استخوان، در طی یک سال پس از شکستگی لگن جان خود را از دست می‌دهند. در مطالب پزشکی آمده است که اگر زمین خورده‌اید و درد مداومی دارید و یا اگر در ناحیه کمرتان درد شدید و ناگهانی شروع شده بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

پوکی استخوان
پوکی استخوان

کلام آخر

بیماری پوکی استخوان یا همان استئوپروز، استخوان‌ها را ضعیف کرده و آنها را مستعد شکستگی‌های ناگهانی و غیرمنتظره می‌کند. و یکی از شایع ترین بیماری در افراد مسن می باشد و ما انواع روش درمان و مورادی مورد نیاز را برسی کرده ایم و شما هر موردی را که می دانید به کار مخاطبان میاد می توایند در قسمت نظرات ثبت کنید و میزان رضایت خود را ثبت کنید، در صورت نیاز به پرستار سالمند یا پرستار بیمار از موسسه خدمات پزشکی سپید گستر کمک بگیرید.

تماس با خدمات پرستاری سپید گستر
تماس با خدمات پرستاری سپید گستر
انتشار یافته: 6
  1. حبیب آزادی ور 1 سال قبل

    بهترین ها براتون که بهترین هارو به ما ارائه میدید

  2. محمدرضا مجیدی 1 سال قبل

    پرستار سالمندی که گفتار درمانگر هم باشند در شرکت تون وجود دارد؟

  3. ارش حاتمی 1 سال قبل

    چه مواردی در پوکی استخوان تاثیر می گذراند؟

    1. sepidgostar 1 سال قبل

      سلام و عرض ادب مواردی از جمله رژیم غذایی، برخی بیماذی ها، برخی از داروها، میزان فعالیت روزانه، هورمون های جنسی پایین، استعمال سیگار و مواد مخدر از عوامل ابتلا به پوکی استخوان محسوب می شوند

  4. نازنین کامرانی 7 ماه قبل

    سلام علت پوکی استخوان در سالمندان چیه؟

    1. sepidgostar 7 ماه قبل

      سلام وقتتون بخیر، ورزش نکردن: فعالیت بدنی به استخوان ها کمک می کند قوی بمانند، داشتن یک سبک زندگی بی تحرک می تواند سلامت استخوان های شما را به خطر بیندازد، کمبودهای تغذیه ای: کمبود کلسیم در رژیم غذایی می تواند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهد، این در مورد ویتامین D نیز صادق است، زیرا به بدن شما کمک می کند از کلسیمی که از غذا دریافت می کنید استفاده کند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

لطفا نظرات و پیشنهادات خود را با رعایت موارد اخلاقی وارد نمایید