رفتار با سالمندان؛ در فرهنگ ملی و دینی ایران تاکید زیادی بر تکریم سالمندان شده است و این اصل در بسیاری از فرهنگ ها به ویژه کشورهای شرقی آمده است.
سالمند در خانواده یک رکن مهم محسوب می‌شود و می‌تواند کانون خانواده را گرم نگه دارد؛ اعضای خانواده نیز می‌توانند از تجارب سالمندان در اداره خانواده بهره‌مند شوند و خانواده از سردرگمی نجات یابد.
رفتار با سالمندان در منزل
خانواده، کانون مهرورزی و آرامش روحی و روانی، و جایگاه ابراز احساسات و عواطف افراد نسبت به یکدیگر است. وجود سالمندان در خانواده، بر آرامش و عواطف کانون محبت بخش خانواده افزوده و فضای خانه با وجود پربرکت آنان استواری و صمیمیت خاصی پیدا می کند. از این رو باید حرمت و احترام سالمندان در خانه حفظ شود و با نهایت تواضع و مهربانی به آنان محبت کرده و نگذاریم که غروب زندگی شان با غربت و تنهایی قرین شود.
اما آنچه که مسلم است تکریم و نگهداری از سالمند در منزل به این سادگی ها هم نیست که اگر امری ساده و پیش پا افتاده بود تا این حد در دین اسلام به آن توجه نمی شد و مورد تاکید قرار نمی گرفت.
آن چنان که پیامبر اکرم(ص) در این باره می فرمایند:
” وجود پیران سالخورده بین شما ، باعث افزایش فیض خداوند و گسترش نعمتهای الهی است ”
در هر حال والدین سالخورده، گاه غرغرو، منفی باف، بدگمان نسبت به اطرافیان، سرزنش كننده و تندخو (كه همگی ناشی از كهولت سن می تواند باشد) به نظر می ایند و آنچه این شرایط را سخت تر می‌كند این است كه باید با این دشواری های رفتاری سالمند کنار بیایید و از طرف دیگر مراقب برخورد خود و رفتار با سالمندان نیز باشید. شما موظفید از آنها مراقبت كنید پس منطقی آن است که بیاموزید كه چه چیز می تواند به لحاظ روحی شما را سالم نگهدارد در حالی كه مشغول مراقبت و نگهداری از یک سالمند دشوار هستید.
بگذارید سالمند شما بدخلقی اش را بکند اما شما در رفتار با سالمندان صبور باشید
اغلب افراد سالخورده حس می‌كنند عقاید و نظرات شان بی‌اهمیت تلقی می‌شود. اگر بدون هیچگونه تقابل اجازه دهید كه حرف شان را بزنند احتمالا شاهد كمی ارامش و ملایمت بیشتر در آنها خواهید بود. ممكن است شما با آنچه كه آنها می‌گویند موافق نباشید یا حتی به صلاح زندگی زناشویی یا فرزندان تان نباشد اما همین که به گفتار آنها احترام گذاشته و نظرات آنها را خوب و دقیق می شنوید، از بسیاری از چالشها و تندخویی ها خواهید کاست.
در مواقعی كه به لحاظ ذهنی خودتان را آماده می دانید و آرامش لازم را دارید، می توانید وقت بیشتری برای والدین تان صرف کنید. با آنها وارد صحبت درباره خاطرات گذشته شوید چون به نظر می رسد این مقوله برای بیشتر سالمندان جذاب و دوست داشتنی است و یادآور دورانی است که انها در اوج قرار داشته اند.
در رفتار با سالمندان سعه صدر را تمرین کنید
چون والدین مسن نمی توانند كارها را آنطور كه می خواهند و می دانند انجام بدهند لذا حس می كند كه اگر به شما روش کار را گوشزد کنند، به نوعی باعث موفقیت هر چه بیشتر شما خواهند شد و این حس ارزشمندی را در سالمند شما تقویت می کند. در بسیاری از موارد سالمندان تصور می کنند كه آن كار به درستی انجام نخواهد شد مگر آنكه طبق نظر و روش آنها انجامش دهید.
گاهی اوقات شنیدن و احترام گذاشتن ولی اجرایی نكردن جواب می دهد اما گاهی اوقات نه. در مواردی كه حس می كنید تحمل شرایط و حتی شنیدن غرولند های سالمند برای تان دشوار شده است و ممکن است کار به بی حرمتی کشیده شود، بهتر است یك استراحت و تنفس به خودتان بدهید و برای چندین لحظه بیرون بروید و چند نفس عمیق و آرام‌بخش بكشید. وقتی كه ذهن تان را پاك كردید می توانید با یك انرژی مضاعف به كارتان برگردید و تمامش كنید.
گاهگاه لبخند بزنید
مسلما اوقاتی كه حس كنید كه تلاش تان بیهوده است لبخند زدن كار بسیار دشواری است. منفی بافی تان را كنترل كنید و در عوض درباره تمام موفقیت‌هایی که والدین تان نقش بسزایی در آن داشتند فکر کنید و لبخند بزنید. در بسیاری موارد این روش برای توقف نقد و نكوهش و كاهش تنش موثر است. وقتی كه والدین تان شاهد لبخند زدن شما هستند موضوع لبخند (قدردانی که از زحمات ایشان دارید) را به آنها هم بگویید تا هم فضای پرتنش تغییر کند و هم والدین پیر شما بدانند که شما همواره خاطره زحمات آنها را در ذهن حفظ می کنید.
رفتار با سالمندان تندخو
با آنها همدلی کنید
در مواقعی كه به لحاظ ذهنی خودتان را آماده می دانید و آرامش لازم را دارید، می توانید وقت بیشتری برای والدین تان صرف کنید. با آنها وارد صحبت درباره خاطرات گذشته شوید چون به نظر می رسد این مقوله برای بیشتر سالمندان جذاب و دوست داشتنی است و یادآور دورانی است که انها در اوج قرار داشته اند. هم‌كلام شدن آنها با شما ذهن‌شان را از بدخلقی و ترش‌رویی و احساس تنهایی دور می‌كند. نظرشان را درباره موضوعات مختلف بپرسید. از آنها سوال بپرسید. بخواهید از زندگی‌شان برایتان حرف بزنند. به این ترتیب احساس مفید بودن كنند و حس می‌كنند كه آنها هم چیز مهمی برای سهیم شدن در بحث های خانوادگی دارند.
چند روزی از منزل والدین تان دور باشید
گاهی اوقات شرایط ایجاب می کند كه چند روزی از منزل والدین تان دور باشید. لذا در این مواقع، از اقوام یا بستگان یا خواهر و برادرهای خود برای چند روز مراقبت از والدین كمك بخواهید. از این فرصت برای بودن با دوستان و یا تنها بودن و پرداختن به كارهای مورد علاقه‌تان استفاده كنید. انجام این كار به طور دوره‌ای حس كمك‌رسانی را در شما احیا می كند و به شما امكان صبوری بیشتر برای كنار آمدن با شرایط والدین تان در روزهای آتی می دهد.
بیایید هم نشین تنهایی شان باشیم، هم درد غم ها و مرهم زخم هایشان گردیم تا غصه ها و خستگی های روزگار از تن رنجور آنان زدوده شود. بیایید آنان را در روزگار تنهایی در خانه سالمندان رها نکنیم تا غم و اندوه پیری و غربت و جدایی مهمان قلب های مهربان‌شان شود. بیایید بذر عشق و مهربانی و دوستی را در وجودمان بکاریم و با تکریم سالمندان از آنان دل جویی کنیم.