غذای کمکی کودک باید از چند ماهگی آغاز شود؟

زمان شروع غذای کمکی کودک

در ماه‌های نخست تولد، نوزاد باید فقط از شیر مادر یا شیر خشک تغذیه کند زیرا دستگاه گوارش او تحمل دریافت غذای جامد را ندارد. تحقیقات پزشکی در حوزه تغذیه نوزاد نشان می‌دهد کودکان به خوبی تمام مواد مورد نیاز بدنشان را تا شش ماهگی از شیر مادر یا شیر خشک تامین می‌کنند و نیازی به استفاده از غذای کمکی کودک نیست.

پزشکان کودک معتقدند تغذیه کودک با شیر مادر یا شیر خشک تا شش ماهگی باعث می‌شود دستگاه گوارش او تکامل پیدا کرده و آمادگی تغذیه با غذای جامد و هضم آن را پیدا کند.

توجه به تغذیه کودک برای مادرانی که نگهداری کودک در منزل را بر عهده دارند بسیار مهم است. اگر کودک شما از شیر مادر تغذیه می‌کند مطمئن باشید بدنش تا شش ماهگی در برابر عفونت‌ها محافظت می‌شود.

شیر مادر ترکیب فوق‌العاده‌ای از انواع ویتامین‌ها، پروتئین‌ها، چربی، آنتی‌بادی‌ها و … است که ضمن برطرف کردن نیاز کودک به غذای کامل او را برای مقابله با عوامل بیماری‌زا شامل ویروس‌ها و باکتری‌ها مقاوم می‌کند.

بروز انواع حساسیت‌ها، عفونت گوش، بیماری‌های تنفسی مانند آسم و اسهال در نوزادانی که حداقل شش ماه شیر مادر خورده‌اند به میزان زیادی کاهش پیدا می‌کند.

بهتر است غذای کمکی کودک از شش ماهگی آغاز شود اما آکادمی اطفال آمریکا نشانه‌هایی را برای آمادگی نوزاد از چهار ماهگی به بعد برای دریافت غذای جامد اعلام کرده است.

معرفی غذاهای کمکی: تغذیه از حدود 6 ماهگی

این نشانه‌ها از این قرار است:

نوزاد بتواند صاف روی صندلی مخصوص نوزاد بنشیند و سرش را بالا نگه دارد؛ وزن نوزاد کمتر از 5.9 کیلوگرم نباشد و نزدیک به دو برابر زمان تولد شده باشد؛ نوزاد بتواند دهانش را بعد از گذاشتن قاشق در آن ببندد؛ و توانایی حرکت دادن غذا در دهان و بلع آن را داشته باشد.

ما در یک مقاله به جدول برنامه غذایی کودک پرداختیم که می توانید مطالعه کنید.

نوزادانی که آمادگی خوردن غذا را نداشته باشند آن را با زبان به بیرون می‌رانند و در نتیجه بیشتر غذا را روی صورت خود می‌ریزند. تغذیه کودک با غذای کمکی باید از شش ماهگی آغاز شود زیرا شیر مادر دیگر منابع آهن و انرژی مورد نیاز کودک را تامین نمی‌کند، اگر تا قبل از یک سالگی غذای جامد به کودک ندهید قطعا در آینده برای خوردن غذا دچار مشکل خواهد شد.
بهترین راه این است قبل از اینکه تغذیه کودک خود را با غذای جامد آغاز کنید با پزشک او مشورت کنید. در آغاز فقط یک بار در طول روز به او غذا بدهید. در حد چند قاشق چای‌خوری کافی است.
حواستان باشد به غذای کودک نمک، شکر و طعم‌دهنده‌ای اضافه نکنید، آلرژی یکی از نگرانی‌هایی است که در رابطه با کودکان وجود دارد. توجه داشته باشید استفاده از غذای کمکی کودک قبل از سه ماهگی احتمال ایجاد آلرژی را در او افزایش می‌دهد.
ممکن است کودک شما به بعضی از مواد غذایی آلرژی داشته باشد، غذاهایی مانند شیر گاو، جو، تخم مرغ، آجیل به ویژه بادام زمینی و ماهی باید به میزان کم به کودک داده شود تا در صورت بروز علایم آلرژی مشکل حادی پیش نیاید. البته بهتر است قبل از مصرف این مواد غذایی با پزشک کودک خود مشورت کنید.

برای آغاز چه غذاهایی برای کودک مناسب است؟

غذای کمکی نوزاد را می‌ توانید با غلات صبحانه، فرنی، حریره بادام، پوره میوه‌ها و سبزیجات شروع کنید. سبزیجات و میوه‌هایی نظیر سیب‌ زمینی، هویج، سیب و گلابی را بپزید و پس از سرد شدن پوره کنید و به کودک بدهید، در کنار این غذا نوزاد حتما باید از شیر مادر یا شیرخشک هم تغذیه کند، استفاده از شیر خشک در غذای کودک بسیار خوب است اما از دادن شیر کامل گاو به کودک تا قبل از یک سالگی خودداری کنید.

موز و آووکادوی رسیده را به اندازه انگشتان کودک برش دهید تا بتواند به راحتی در دست بگیرد و با آن غذا خوردن را تمرین کند. با این تکه‌های میوه کودک یاد می‌گیرد چگونه غذا را بجود و قورت دهد.

بعد از اینکه کودک با غذاهای ساده ارتباط برقرار کرد می‌توانید از سوپ، برنج، تخم مرغ پخته و گوشت کاملا پخته و له‌شده استفاده کنید. لبنیات کم‌چرب مانند ماست و فرنی هم انتخاب مناسبی محسوب می‌شود.

برای تهیه فرنی با آرد برنج نیاز به آرد برنج، شیر و کمی شکر قهوه‌ای دارید. بهتر است آرد برنج را در منزل تهیه کنید، برای این کار یک پیمانه برنج را بدون نمک برای چند ساعت خیس کنید، سپس روی یک دستمال قرار دهید تا خشک شوند، زمانی که کمی رطوبت داشت به کمک آسیاب آن را آسیاب کنید.

حالا آرد برنج شما آماده است و می‌توانید با آن برای دلبندتان فرنی درست کنید.

در آغاز هر غذا را چند روز به کودک بدهید تا به آن عادت کند سپس غذای جدید دیگری را امتحان کنید، دستگاه گوارش کودک ضعیف است و به زمان برای عادت کردن به مواد غذایی نیاز دارد، بهتر است غذای کودک رقیق باشد و به تدریج به غلظت آن افزوده شود تا تمرینی برای جویدن کودک باشد.

پس از شش ماهگی یک فنجان هم برای کودک خود در نظر بگیرید تا به همراه غذا چند جرعه آب بنوشد، با این کار کودک یاد می‌گیرد چگونه آب بنوشد، در ضمن نوشیدن آب برای سلامت دندان‌های کودک نیز مفید است.

از چند ماهگی به نوزاد غذا بدهیم؟

شروع غذای کمکی نوزاد از 6 ماهگی می باشد، اکثر کودکان در این سن، نیاز به انرژی و مواد مغذی بیشتری نسبت به آنچه که توسط شیر مادر تامین می‌شود دارند، بسیاری از متخصصان اطفال برای تامین این نیازها، استفاده از غذاهای کمکی را ضروری می‌دانند، نوزادان در این سن از نظر رشدی برای مصرف سایر غذاها آماده هستند، این شکل از تغذیه کودک در بین والدین به تغذیه تکمیلی معروف است.

فراموش نکنید که اگر غذای کمکی کودک در سن 6 ماهگی شروع نشده و یا از مواد غذایی مناسب برای تغذیه استفاده نشود؛ رشد نوزاد ممکن است دچار اختلال شود.

اطمینان از برآورده شدن نیازهای تغذیه‌ای نوزادان مستلزم این است که غذای کمکی شرایط زیر را داشته باشد:

• به موقع استفاده شود

این به این معنی است که زمانی از این غذاها استفاده شود که نیاز به انرژی و مواد مغذی در بدن نوزاد بیش از آنچه که می‌تواند از طریق تغذیه انحصاری با شیر مادر به دست بیاید باشد.

• کافی باشد

میزان انرژی، پروتئین و ریزمغذی‌ها باید در غذای کمکی کودک کافی بوده و به حدی باشد که نیازهای تغذیه‌ای یک کودک در حال رشد را فراهم کند.

• سالم باشد

غذایی که برای تغذیه کودک استفاده می‌شود باید در شرایط بهداشتی تولید و نگهداری شده باشد و با استفاده از ظروف تمیز به کودک خورانده شود.

• با استفاده از روش درست به کودک داده شود

این به این معنی است که غذای کمکی کودک باید مطابق با سیگنال‌ های اشتها و سیری کودک به او داده شده و تعداد وعده‌های متناسب با سن او باشد.

درست است که سن حدودی برای شروع غذای کمکی 6 ماهگی است؛ اما برخی از نوزادان به دلیل شرایط خاص بدنی خود نیاز به شروع این غذاها قبل از سن 6 ماهگی دارند. در ادامه بیشتر در مورد غذاهایی که این گروه از نوزادان باید استفاده کنند توضیح می‌دهیم.

غذای کمکی بهتر است یا شیر خشک

اگر قادر به شیر دادن به نوزاد خود نیستید؛ شیر خشک تنها راه ایمن برای تغذیه نوزاد تا حدود 6 ماهگی است. نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‎شوند؛ علاوه بر شیر خشک بهتر است از 6 ماهگی تا 12 ماهگی از غذای کمکی نیز استفاده کنند. بنابراین برای کودکانی که شیر مادر مصرف نمی‌کنند؛ استفاده همزمان از شیر خشک و غذای کمکی بعد از 6 ماهگی زیر نظر پزشک یا پرستار کودک متخصص الزامی است.

اما در مورد کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند؛ تعیین اینکه شیر خشک به عنوان مکمل بهتر است یا غذای کمکی بستگی به نظر پزشک دارد که بر اساس نیاز و شرایط بدنی کودک است.

غذای کمکی نوزاد ۳ ماهه

همانطور که گفتیم؛ کودکان تا قبل از 6 ماهگی نیاز به غذای کمکی ندارند. بهترین خوراک برای کودکان 3 ماهه شیر مادر یا شیرخشکی است که از طرف پزشک متخصص توصیه شده است، اما گاهی با وجود تغذیه با این مواد مغذی، نوزاد رشد متعادلی ندارد و آنقدر که لازم است وزن به دست نمی‌آورد.

در این شرایط معمولا توصیه پزشک افزودن غذاهای کمکی است، شروع غذای کمکی نوزاد شیر خشکی در این زمان با توجه به دستور پزشک بلامانع است، یک کودک 3 ماهه نیاز به 5 وعده غذا به اندازه هر وعده 150 تا 180 گرم در روز دارد.

سوپ شیر بسیار رقیق، کمپوت میوه شیرین نشده و میان وعده‌هایی که با آدر تهیه می‌شوند بهترین غذاهایی هستند که می‌توانید به این نوزادان بدهید، البته که قبل از اضافه کردن این خوراک‌ها به رژیم غذایی کودک، باید بدن او از نظر حساسیت به مواد غذایی به خصوص شیر بررسی شود.

غذای کمکی نوزاد 4 ماهه

برای کودکان 4 ماهه که به تشخیص پزشک رشد کندی دارند؛ بهترین غذای کمکی فرنی، حریره بادام و سوپ‌های رقیق است. فراموش نکنید که ریفلاکس در بین کودکان 4 ماهه بسیار شایع است، بنابراین اگر قرار است غذایی را به رژیم کودک خود اضافه کنید؛ این کار را آهسته انجام دهید تا بدن او نسبت به مواد غذایی واکشن نشان ندهد، تغذیه نوزاد 4 ماهه با شیر خشک و سایر مواردی که ذکر شد انجام دهید.

غذای کمکی نوزاد ۵ ماهه

برای تغذیه نوزادان 5 ماهه، به دلیل نزدیکی سن آنها به 6 ماهگی که زمان شروع غذاهای کمکی است؛ می‌توانید از همان مواد غذایی استفاده کنید که قرار است در 6 ماهگی به او بدهید. فقط کافیست که حجم آنها و تعداد وعده‌های غذایی کودک را کاهش دهید.

غذای کمکی نوزاد 6 ماهه

با رشد نوزاد و نزدیک شدن او به سن یک سالگی، شیر مادر همچنان منبع قابل توجهی از پروتئین و سایر مواد مغذی است، در کنار شیر مادر استفاده از غذاهای کمکی در این سن از اهمیت زیادی برخوردار است، برخی از متخصصان معتقدند که تاخیر در معرفی غذاهای کمکی به کودکان در جوامع آمریکای مرکزی با کوتاهی قد در ساکنین این منطقه از جهان مرتبط است.

سازمان بهداشت جهانی نیز تاکید دارد که در هنگام معرفی غذاهای کمکی به کودک، شیردهی باید ادامه یافته و کاهش نیابد.

غذای شش ماهگی نوراد که می‌توانید 2 تا 3 بار در روز به نوزاد بدهید عبارتند از:

• دانه‌ها و غلات آسیاب شده و پخته شده مانند برنج، ذرت و جو
• پوره موز و آووکادو
• پوره سیب زمینی
• پوره لوبیا
• تخم مرغ آبپز له شده

از چند ماهگی باید به نوزاد آب دهیم؟

نظریه کارشناسان این است که می توان به نوزاد 6 ماه آب بدهیم یعنی زمانی که کودک خوردن غذا های کمکی را شروع می کند، نوزاد می تواند بین 4 ماهگی تا 6 ماهگی از غذا های کمکی تغذیه کند ولی بهتر است تغذیه کمکی در حول و حوش 6 ماهگی شروع شود.

زمانی که نوزاد شروع به نوشیدن آب میکند، مقدار کمی از آب را درون بطری مخصوص آب کودک قرار دهید تا کودک به راحتی بتواند آب بنوشد، نکته مهم این است که باید بر روی مصرف آب نوزاد دقت داشته باشد و اجازه به مصرف بیش از اندازه ندهید.

عادات غذایی خوب و سالم برای کودک

بهتر است عادات غذایی سالم و خوب را برای کودک از سنین کم جا بندازیم، در سن پایین عاداب درست نشستن، مصرف غذا با قاشق و بلند شدن از پای سفره بعد از سیر شدن را به او بیاموزیم، بهتر است مواد سالم که به رشد کودک کمک می کند را در وعده های غذایی او قرار دهیم.