بیماری صرع‌ چیست و راه های درمان آن چگونه است؟

اختلال گذاری عملکرد مغز که به دلیل تخلیه الکتریکی که طبیعی نیست در سلول های عصبی مغز یافت می شود و باعث به وجود آمدن علائم گوناگون مانند از دست دادن ناگهاني هوشياری، انقباض عضلات و یا تغییرات حسی و رفتاری در فرد می شود را صرع یا تشنج می گویند، این امواج الکتریکی که طبیعی نیست در واقع همان چیزی است که در نوار مغزی ثبت می شود.

وقتی فردی بدون عامل خاصی مانند افت قندخون، تب داشتن، کمبود کلسیم در بدن و … مکرر به حمله های تشنج دچار شود، می گویند فرد دچار اپی لیسی یا همان بیماری صرع شده است.

پس وقتی فقط یک حمله تشنج به فرد دست داده باشد نمی شود گفت که او صرع دارد، وقتی که تشنج به دلیل عامل برانگیزاننده رخ داده باشد با رفع کردن آن مثلا افت قند خون یا کمبود کلسیم، حملات تشنج هم متوقف می شوند ولی اگر بعد از رفع عوامل حملات همچنان ادامه داشته باشد می شود گفت که فرد به صرع دچار شده است.

در بعضی موارد علت به وجود آمدن صرع، وجود یک اختلال ساختمانی در مغز فرد است همانند تومور ولی در بیشتر موارد هیچ دلیل خاصی برای صرع پیدا نمی شود، در بعضی از کودکانی که صرع دارند حمله های تشنج می تواند به دنبال یک محرک حسی مانند نورهای شدید اتفاق بیفتد و گاهی هم هیچ عاملی وجود ندارد.

از علت هایی که شناخته شده اند می توان به تومور های مغزی، بیماری هایی که بر رگ خونی اثر می گذارد و انواع سم ها اشاره کرد، به جز صرع دلایل دیگری برای تشنج وجود دارد که یکی از آن دلایل تب بالا است.

بیماری صرع‌ چیست و چگونه آن را درمان کنیم؟

هر تشنجی صرع نیست

صرع وقتی رخ می دهد که سلول های مغز از کنترل خارج شوند و فعالیتی داشته باشند که بیش از حد طبیعی است، این فعالیت بیش از حد به صورت ناگهانی و در زمان کوتاهی رخ می دهد و احتمال دارد یک نقطه ی خاص از مغز را درگیر کند یا همه ی مغز را، برعکس باور های رایج و شایع هر تشنجی صرع نیست.

صرع انواع متفاوتی دارد و همچنین بین صرع و تشنج تفاوت هایی وجود دارد، وقتی که سلول های مغزی به خاطر فعالیت بیش از حدی که دارند از کنترل خارج شوند باعث بروز تشنج می شود، تشنج واکنشی است که به دلایل مختلف از جمله ضربه وارده به سر، مننژیت، سکته مغزی، مصرف بیش از حد دارو، اعتیاد به مواد مخدر و … ممکن است بروز کند.

اگر این تشنج ها به صورت پی در پی اتفاق افتاد می شود گفت که فرد به صرع دچار شده است، مثلا تشنج کردن به خاطر تب در کودکان خیلی شایع است، ممکن است کودکی که تب دارد تشنج کند و این اتفاق چند بار بیفتد، به این تشنج ها صرع نمی گویند بلکه به آن تشنج ناشی از تب می گویند.

خوشبختانه این مشکل تشنج با بالا رفتن سن کودک مثلا در 5 یا 6 سالگی برطرف می شود و نمی شود گفت که این کودک صرع دارد، همچنین احتمال دارد کسی به دلیل دیابت و افت قند خون تشنج کند و باز هم نمی شود گفت این فرد صرع دارد.

صرع و درمان آن

سه نوع رایج بیماری صرع

صرع کوچک:

این نوع صرع در کودکان رایج است و باعث می شود که کودک چند ثانیه که کمتر از 10 ثانیه است مبهوت بماند، به این گونه که در این زمان کودک هیچ واکنشی به صدا کردن، تکان دادن، بغل کردن و … ندارد و هوشیار نمی شود، ولی بعد از گذشت چند ثانیه کودک به حال عادی خود باز می گردد.

این مشکل در سنی که کودک به مدرسه می رود و با علامت هایی مانند افت تحصیلی اتفاق می افتد، به گونه ای که کودک در زمان نوشتن دیکته کلمه هایی را جا می اندازد و خانواده او فکر می کنند کودک فردی خیال باف یا بی توجه است، صرع کوچک با نوار مغزی مشخص می شود و درمان آن خیلی ساده است.

صرع نوجوانی:

صرع نوجوانی خود را با حالت گیجی نشان می دهد، به این صورت که ارتباط او با محیط اطراف کاملا قطع می شود و حرکت های اتوماتیکی مانند ملچ مولوچ کردن، با لباس یا خودکار ور رفتن و … را از خودش نشان می دهد، صرع نوجوانی برعکس صرع کوچک زمان طولانی تری دارد و حدودا 1 تا 2 دقیقه به طول می انجامد.

در این مدت فرد گیج است و هیچ واکنشی به محیط اطراف ندارد، بعد از این که حمله تمام شد و هوشیاری فرد برگشت، او هیچ چیزی را به یاد نمی آورد و به خواب آلودگی شدید دچار می شود.

صرع بزرگ:

در این نوع صرع هیچ هشدار یا نشانه قبلی وجود ندارد، فرد به صورت ناگهانی عضلاتش سفت می شود و نقش بر زمین می شود، به صورتی که از گلوی فرد صداهایی خارج می شود و بدنش سفت می شود و برعکس دو نوع صرع دیگر فرد روی زمین می افتد، بعد از این که چند ثانیه گذشت بدن فرد تکان های غیر ارادی از خود نشان می دهد که حدود 1 تا 2 دقیقه به طول می انجامد.

ممکن است زمانی که فرد دچار تشنج می شود گوشه ی زبان خودش را گاز بگیرد یا این که از دهان او کف خارج شود، بعد از چند دقیقه عضله های فرد شل می شود و حتی ممکن است که فرد دچار بی اختیاری ادرار شود، بعد از حمله فرد دچار خواب آلودگی خیلی شدیدی می شود.

بیشتر بدانید: توصیه های مهم در نگهداری از کودک مبتلا به صرع

علت ها و عوامل بروز بیماری صرع:

دلایل اصلی بروز حمله های صرع در بیشتر از 90% مشخص نمی شود، ولی متخصص ها همیشه امیدوار هستند که دلیلی برای تشنج ها پیدا نشود و نتیجه ی MRI (ام آر آی) و آزمایش های فرد طبیعی باشد، زیرا تشنج های که علت ندارند معمولا بعد از مدتی مثلا چند سال درمان کردن کاهش می یابند و بعد کم کم قطع دارو ها اتفاق می افتد.

تنها 10% صرع دلیل مشخصی دارد که شامل عوامل ژنتیکی، ضایعات مغزی مثل تومور مغزی یا رگ‌های نابه جا، سکته مغزی، اختلالات مادرزادی، اختلالات سیستم غددی و … را در بر میگیرد.

روش‌های تشخیص بیماری صرع:

بهترین راه برای تشخیص این است که پزشک حمله را بررسی کند که معمولاً احتمال آن کم است، داستان بیمار از زبان افراد دیگر یا تماشای ویدیوی گرفته شده توسط آنها در تشخیص تشنج بسیار کمک کننده است، اگر پزشک در مورد نوع تشنج بیمار شک داشته باشد، آن را یادداشت می کند ، بستری می کند و ویدئومانیتورینگ می کند.
به این معنی که الکترودهای نوار مغزی روی سر بیمار قرار می گیرد و او در بیمارستان بستری می شود، سپس تمام لحظه ها توسط دوربین فیلمبرداری ضبط می شود.
در صورت حمله علاوه بر نوار مغزی فیلمی از بیمار ضبط می شود که پزشک متخصص می تواند آن را مشاهده کند و به تشخیص صحیح کمک کند، MRI و نوار مغزی برای بررسی علل تشنج مورد نیاز است، در برخی موارد نیز پزشک معاینات کامل غدد، کلیه ها و کبد را تجویز می کند، اما برخی از انواع تشنج با گوش دادن به شرح حال بیمار یا تماشای فیلم تشخیص داده می شوند و نیازی به انجام این آزمایش ها نیست.

بیشتر بخوانید: سکته قلبی

درمان صرع:

تشنج ها بیشتر در کودکان دیده می شود که خدا رو شکر بیشتر آن ها تا 25 سالگی درمان می شود، در این میان فرد دارو مصرف می کند و به مرور زمان حجم این دارو ها کم می شود و در آخر قطع می شود، به طور کلی درمان کردن تشنج ها به جز موارد خیلی کمی که به جراحی لازم دارد با دارو درمان می شود.

تشنج هایی که در سن بالا اتفاق می افتد به دلیل مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای مثل سکته مغزی، تومور مغزی، اختلالات کلیوی یا کبدی و … رخ می دهد در نتیجه قطع کردن دارو در این سن خیلی کم اتفاق می افتد.

دارو ها و آزمایش‌ ها:

بسیار مهم است که بیمار به طور منظم دارو مصرف کند، نیاز است بیمار هر چند ماه یکبار آزمایش خون بدهد تا اندازه و میزان دارو در خون او بررسی شود، آزمایشات کبد، کلسیم و ویتامین D برای افرادی که به طور مداوم دارو مصرف می کنند ضروری است و مورد توجه پزشک قرار می گیرد.

درمان بیماری صرع با جراحی

یکی از راه های درما بیاری صرع عمل جراحی است، قبل از اینکه این عمل انجام شود باید آزمایشاتی روی بیمار انجام شود در صورتی که در این ازمایشات مشخص شود قسمت کوچکی از مغز درگیر شده است و با برخی اعمل حیاتی مانند شنیدن، دیدن و حرکت کردن تداخل ندارد جراحی توسط پزشک متخصص انجام می شود.

بعد از انجام جراحی نیز بیمار باید دارو مصرف کند، تفاوت این دارو ها با قبل از عمل جراحی برای بیماری که به صرع مبتلا هست کاهش میزان مصرف دارو است، احتمال اینکه بیمار بعد از جراحی به عوارضی مثل تغییر در توانایی فکر کردن و شناختن دچار شود بسیار کم و نادر است.

اقدامات اولیه در فردی که تشنج کرده است :

وقتی فردی دچار تشنج شد، فرد را به یک سمت دراز کنید و بخوابانید، سر او را پایین تر از بدن یا هم سطح با بدن قرار دهید، او را به پهلو بخوابانید تا مسیر تنفسی وی باز شود و بتواند نفس بکشد، چیزی را در دهان فرد بیمار قرار ندهید بیشتر مردم فکر می کنند که اگر جسمی را در دهان بیمار بگذارند فرد زبانش را گاز نمی گیرد حال این که در اول حمله، ماهیچه های فک خیلی دچار انقباض می شود و می تواند همان اول باعث قطع شدن زبان شود.

همچنین تجربه نشان داده است که این اتفاق خیلی کم رخ می هد و نادر است، گذاشتن جسمی در دهان فرد ممکن است باعث شکستن دندان فرد شود به علت انقباض شدید فک.

اصلا و ابدا چیزی را با فشار بین دندان های فرد نگذارید، در خیلی از موارد تشنج بعد از 1 دقیقه متوقف می شود و بعد از آن فرد به یک دوره خواب و استراحت نیاز دارد اما اگر تشنج بیشتر از یک دقیقه طول کشید فرد را حتما به بیمارستان ببرید.

عدم درمان به موقع بیماری صرع چه عواقبی ممکن است داشته باشد؟

درمان نکردن به موقع بیماری صرع باعث می شود که کانون ایجاد تشنج به گونه ی فونکسیون و فیزیولوژیک با اختلال مواجه شود و اگر این بیماری درمان نشود، در مغز تغییرات ساختمان ایجاد می کند و قسمت های دیگر مغز را هم درگیر می کند و همچنین کارکرد فکری مغز را هم کاهش می دهد، پس درمان این بیماری واجب و ضروری است.

درمان صرع طولانی است و ممکن است بین 2 تا 3 سال طول بکشد و بعد از این مدت دوره درمان کامل می شود، تعداد کمی از بیماران مبتلا به صرع احتمال دارد که درمان شان طولانی شود.

توصیه کلی برای بیماران مبتلا به صرع چیست؟

در کل این بیماری درمان دارد و خوش خیم است، ترس افراد در جامعه از این بیماری کاملا نابجا و ناآگانه است و بیشتر کسانی که صرع دارند ممکن است از افراد جامعه بالاتر باشند و حتی ممکن است تا آخرین روز زندگی خود مشکلی نداشته باشند، خانم ها و مردانی که به صرع دچار هستند اصلا نگران ازدواج و عاقبت های بعدی این بیماری نباشند.

چون صرع یک بیماری خوش خیم می باشد بهتر است اگر این بیماری توسط متخصص ثابت شد، درمان شروع شود و اطمینان داشته باشید که درصد خیلی زیادی چیزی حدود 95% به بالا در این بیماری به طور کامل درمان می شوند.

مراقبت‌های لازم توسط بیمار مبتلا به صرع:

یکی از توصیه های مهم برای مراقبت بیماران مبتلا به صرع رانندگی است، در این زمینه نمی توان نتیجه گیری کلی داد، هر فردی با توجه به شرایط خود باید نظر پزشک را دنبال کند، اما به طور کلی ورزش هایی مانند اسب سواری، صخره نوردی و موتورسواری و … توصیه نمی شود، اما سایر ورزش ها با صلاحدید پزشک معالج به ویژه در کودکانی که نیاز به فعالیت بدنی دارند مجاز است.
کودکان تشنجی و علاقه مند به شنا با رعایت نکاتی می توانند ورزش مورد علاقه خود را (البته فقط در استخر نه در رودخانه و دریا) انجام دهند، در این صورت لازم است والدین بیماری کودک را به غریق نجات اطلاع دهند.

در برخی از استخرها کلاه های رنگی مخصوص این افراد وجود دارد که در نجات فرد موثر است، افراد مبتلا به صرع باید از استحمام در خانه خلوت خودداری کنند و در حمام را باز بگذارند.
توصیه دیگر این است که هنگام دوش گرفتن ابتدا آب سرد و سپس آب گرم بریزید، در چنین شرایطی اگر حمله ای رخ دهد، فرد با آب داغ نمی سوزد، به افراد مبتلا به صرع توصیه نمی شود که ظروف آب گرم یا غذای داغ همراه داشته باشند.
کارد و چنگال را به صورت وارونه در جا ظرفی قرار دهید تا در هنگام تشنج با قسمت تیز آن تماس پیدا نکند، همچنین زمانی که در خانه تنها هستید، اتو کشیدن توصیه نمی شود، افراد سیگاری نیز باید از کشیدن سیگار به تنهایی اجتناب کنند.

مانعی برای ازدواج بیماران مبتلا به صرع وجود ندارد

بیماران صرعی می توانند مانند دیگران ازدواج کنند و بچه دار شوند، احتمال انتقال تشنج و صرع به فرزندانشان بسیار اندک است، مصرف داروهای ضد تشنج در دوران بارداری اگر تحت نظر یک متخصص باشد کار سختی نخواهد بود و همچنین کم عارضه است، شرط اصلی ازدواج این افراد صادق بودن و گفتن این بیماری به دیگری است.

وظیفه والدین و اطرافیان بیمار

علاوه بر این که به پزشک مراجعه می کنید و دارو مصرف می کنید، خانواده ها و اطرافیان در این مورد وظایفی دارند، آن ها باید معلمان کودک، مسئولان مدرسه، پرستار کودک و هر کسی که با کودک ارتباط دارد را از بیماری فرزند خود آگاه کنند.

معلمان و کارکنان مدرسه باید اطلاعات کافی در مورد نحوه برخورد با صرع داشته باشند، هنگام مواجهه با یک بیمار صرعی، تنها کاری که تماشاگران باید انجام دهند این است که اشیاء خطرناک را از اطراف بیمار خارج کنند.
اکیداً توصیه می کنیم که سعی نکنید دهان بیمار را باز کنید، برخلاف تصور عموم، برای جلوگیری از قفل شدن دندان ها، نیازی به قرار دادن شی در دهان بیمار نیست، در بزرگسالان لازم است فرد را به پهلو گذاشته و منتظر بمانید تا حمله برطرف شود.

اگر سرپرستان کودک مبتلا از بیماری او آگاه نباشند، رفتار بی احتیاطی می تواند باعث ترس و وحشت در کلاس درس و در نهایت ترساندن کودک شود.

سپید گستر انواع خدمات نگهداری از منزل را برای بیماران عزیز شما انجام می دهد. ما پرستاران مجربی داریم که همراه شما هستند. برای مشاوره رایگان با پرستاران ما تماس بگیرید.